آذربه یا آویشن در طب سنتی به‌عنوان یک گیاه دارویی با خواص ضدعفونی‌کننده و آنتی‌اکسیدانی شناخته می‌شود. این گیاه به بهبود عملکرد دستگاه تنفسی، تسکین سرفه و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین، آویشن به دلیل خواص ضدالتهابی‌اش، در درمان عفونت‌ها و مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آذربه (آویشن)
آویشن[۲] یا آزربه (نام علمی: Thymes) سرده‌ای از تیره نعناعیان است. آویشن حدود ۳۵۰ گونه دارد. در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چند ساله دارد.[۳] این سرده به مرزنگوش بسیار نزدیک است و در مناطق کوهستانی می‌روید.
در تحقیقی دربارهٔ اثرات گیاهان درمنه، اسطوخودوس و آویشن شیرازی بر روی باکتری‌های Pseudomonas aeruginosa، Staphylococcus aureus و Klebsiella pneumoniae که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، مشاهده شده‌است که هر ۳ اسانس دارای اثر مهارکننده بر روی باکتری‌های بیماری‌زا هستند؛ اما اسانس گیاه آویشن شیرازی دارای اثر بهتری در مهار باکتری‌ها نسبت به اسانس گیاهان دیگر داراست.
همچنین از آویشن در صنایع غذایی (پیتزا، پاستا، ماهی، پنیر، لیکور، ذرت مکزیکی و…)، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود.
آویشنیان حدود ۳۵۰ گونه دارد، از جمله:
آویشن اوراسیایی Thymus pannonicus
آویشن پشمی Thymus pseudolanuginosus
آویشن خزنده Thymus praecox
آویشن زیره‌ای Thymus herba-barona
آویشن لیمویی Thymus pulegioides
آویشن معمولی (یا آویشن باغی) Thymus vulgaris
آویشن مورودر Thymus moroderi
سوسنبر Thymus capitatus
ثومون Thymus serpyllum
آویشن دنایی”Thymus Dena”
آویشن در ایران
در زبان گزی (گزبُرخوار) به «آویشن»، «اوشنوم» و در زبان کردی کرمانشاهی «هه زوه» و در سایر مناطق کردنشین به آن «آنخ» یا «اَزوِه» یا «ازبوله» یا «هه زوه» گفته می‌شود و در زبان ترکی به «کهلیک اوتو» و در زبان لری به خصوص در مناطق بختیاری به این گیاه «اوشوم» و (اِزبوئه) و در زبان بهبهانی «اوریشمک» گفته می‌شود. در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن، «پلنگ مشک» می‌گویند و طعم دهنده اصلی غذایی به نام شامی رودباری است. یکی از گونه‌های این گیاه که در مناطق کوهستانی شمال خراسان به وفور یافت می‌شود به زبان کرمانجی «آنخ» نام دارد.
گونه‌های مختلفی از آویشنیان در کوهستان‌های ایران می‌روید. در کتب طب سنتی فارسی با نام «حاشا»، «اوشن» و «صعتر الحمیر» نام برده شده‌است. در ایران گونه‌های مختلف با اسامی محلی متفاوتی شناخته می‌شوند از جمله در همدان «آزربه»، در اطراف تهران «آویشن یا آویشم»، در طالقان «زروه»، در زبان کردی به آن «جعتری»، «آنوخ» یا «اَزوِه» می‌گویند، و در مناطق ترک‌نشین «کهلیک اوتی» یا «کاکله اوتی»، و در سایر مناطق «صعتر»، «زعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر» نامیده می‌شود.
در شهرستان شیراز و اطراف آن و به‌طور کلی در استان فارس گونه ای با نام آویشن شیرازی (Zataria multiflora) می‌روید که مواد موثره بیشتری داشته و رایحه تند تری دارد.[نیازمند منبع] در آذربایجان غربی بخصوص مناطق کوهستانی نقده رویش قابل توجهی دارد. در زبان ترکی به آن کهلیک اوتو (کهلیک = کبک و اوت = گیاه) می‌گویند. برخی آن را به دلیل تشابه اسمی با کاکوتی اشتباه می‌کنند. در حالی که کهلیک اوتو (آویشن)، علی‌رغم تشابه اسمی با کاکوتی از آن متفاوت است. در همدان به آن اَزبویه و در کوخرد و همچنین فارغانات هرمزگان به آن اَوشُه درمناطق از کوه تشگرد فارغانات اوشه استکو می‌گویند. در چهارمحال و بختیاری به خصوص در کوهپایه‌های کلار و ناغان (اُورشُم) می‌روید. درخوزستان بهبهان و در جلگه دشتهای میانی استان بوشهر نیز می‌روید و در لریدشتی بوشهری به آن اُوشِوم می‌گویند، این گیاه در نواحی کوهستانی استان سیستان و بلوچستان هم می‌روید و در زبان محلی به آن «ازگند» می‌گویند.
ازبوئه اشتباهاً با آویشن اشتباه گرفته می‌شود و نام فارسی آن زوفا می‌باشد. دراستان کهگیلویه و بویراحمد در کوه دنا آویشن دنایی می‌روید که در زبان محلی به آن اوریشم می‌گویند
۱۱ نظر
سلام مقالتون عالی بود . سایت خیلی خوبی دارین .
سایتتون خیلی کامله . واقعا دنیای کوچکی از اطلاعاته. ممنون بابت این همه تلاش
مطالبتون فوق العاده بود. سپاس
عالی بود
عالی بود ممنون
عالی. مطالتون واقعا به روزه
برای سرما خوردگی عالیه
تو منطقه ی ما دو نوع آزربه هست یکیش برگای پهن داره که همون اویشن میشه یکی هم ساق بلند با برگهای نازک .ممنون از اطلاعاتی که دادیک خیلی خوب بود
عالی بود .یه سوال اویشن خشک شده همون خواص تازه رو داره
به نظرم هر دوشون چه خشک چه تازه اش مفید باشه
مطالب خوبی بود . من چند وقت یه بار اویشن دمکرده با نبات میخوریم.