آشنایی با خواص مرزه؛ گیاهی با طبع گرم و خشک و تاثیرات آن بر سلامتی

در کتب طب سنتی با نام‌های «مرزه»، «صعتر»، «ایشن»، «اوشن»، «اویشن شیرازی» و به عربی «تدع» و به ترکی «کلکلیک» نامیده می‌شود.

مرزه براساس طب سنتی دارای طبیعت نسبتا گرم و خشک است.

گیاهی علفی، یکساله و دارای ساقه منشعب به طول ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است. مرزه بر اثر دارا بودن ظاهری به رنگ سبز خاک آلود یا مایل به خاکستری به سهولت از گونه‌های مجاور تشخیص داده می‌شود.
رنگ ساقه آن تیره‌تر از برگ است. بعلاوه در محل گره‌ها انشعاباتی حاصل می‌کند که آن‌ها نیز به نوبه خود منشعب می‌گردند. به همین دلیل، گیاه به صورت بوته پرپشتی جلوه می‌نماید.
برگ‌های آن باریک دراز، نوک‌تیز، نرم و پوشیده از تارهای کوتاه است. به همین سبب به رنگ سبز مات یا مایل به خاکستری جلوه می‌کند.
برگ‌های آن منحصراً یک رگبرگ دارد و در سطح آن‌ها نیز نقاط ریز و فراوانی که عبارت از غده‌های اسانس‌دار است، دیده می‌شود.
طول برگ ۱ تا ۳ سانتی‌متر و پهنای آن ۲ تا ۴ میلی‌متر، گل‌های کوچک و دو جنسی و سفید رنگ مرزه که در تابستان ظاهر می‌شود.
وضع مجتمع در طول انشعابات ساقه دارد. میوه کوچک، کروی شکل و از نوع کپسول است.
این گیاه در ایران جزو سبزی‌‎های خوراکی است و به صورت خام و پخته در غذاها مصرف می‎‌شود.

خواص و فواید مرزه در طب سنتی

متخصصان طب سنتی بر این عقیده هستند که این سبزی ترکیبات ضد درد دارد.
در درمان دردهای عصبی و کاهش چربی خون و کاهش وزن موثر است.
از آن برای تسکین درد دندان استفاده می‌شده است.
در قدیم برای درمان فلج اطفال استفاده شده است.
مصرف دم‌کرده مرزه به همراه آب انجیر، برای برطرف نمودن سرفه و تنگی نفس مفید بوده است.
دم‌کرده آن، باعث درخشانی رنگ رخسار می‌گردد.
از دم کرده شاخ و برگ‌های گیاه مرزه به همراه همان میزان عناب، جهت تصفیه خون‌‌های غلیظ استفاده می‌شود.
جوشانده مرزه به صورت حمام و به صورت استعمال خارجی، برای تسکین دردهای روماتیسمی و عصبی و برای تقویت اطفال ضعیف و مبتلا به نرمی استخوان موثر است.
استفاده از جوشانده این گیاه باعث سفت شدن منافذ پوست می‌شود و مشکلات ناشی از آکنه و التهاب پوستی را برطرف می‌کند.
گیاه مرزه با فیبر طبیعی که دارد به هضم غذا و بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
گیاه مرزه با آنتی اکسیدان‌هایش خاصیت ضد سرطانی دارد.

موارد منع مصرف

مرزه در برخی موارد عوارضی در ریه ایجاد می‌کند و در صورت بروز عوارض جانبی برای رفع آن بایستی کمی سرکه خورده شود.
خانم‌های باردار و مادران در دوران شیردهی در مصرف آن احتیاط کنند و در حد همان سبزی خوردن باشد.

شیوه استفاده

دمنوش مرزه: ۲ قاشق سوپ خوری در نیم لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بگذارید دم بکشد سپس صاف نموده همراه با عسل روزانه ۲ تا ۳ فنجان جرعه جرعه بنوشید.
اگر روزانه ۱۰۰ گرم مرزه در ۵۰۰ گرم آب جوشانده شود و تا ۵ روز مصرف گردد، علاوه بر این که باعث تقویت معده می‌‌شود، در رفع زخم روده نیز موثر است.