بررسی اوره و اسید اوریک خون درطب سنتی

اوره یکی از مواد حاصل از سوخت و ساز پروتئین های بدن است که در کبد تولید شده و به طور کامل از کلیه ها دفع می شود. بنابراین میزان اوره خون به صورت غیرمستقیم بیانگر عملکرد کلیه ها است.

در این مقاله به بررسی اوره و اسید اوریک خون می پردازیم.

هرگاه مقدار مصرف (سوخت و ساز) پروتئین افزایش یابد (مثلا در اثر افزایش میزان گوشت در رژیم غذایی و یا خونریزی گوارشی) یا فعالیت کلیه ها دچار اختلال شود و یا خون غلیظ گردد (مثلا در پی کاهش طولانی مدت میزان مایع مصرفی و یا دفع فراوان آب از بدن به علت اسهال طولانی و شدید)، میزان اوره هم افزایش می یابد.

هم چنین از ۵۰ سالگی به بعد، به ازای هر ۱۰ سال، مختصری میزان اوره خون افزایش می یابد که به علت کاهش ذاتی عملکرد کلیه در اثر افزایش سن است.

مقدار طبیعی اوره خون در بالغین ۴۵-۱۵ mg/dl و در کودکان ۴۰-۱۰ mg/dl می باشد. بنابراین این آزمایش عمدتا بیانگر میزان آب بدن و تا حدی وضعیت عملکردی کلیه است.

‏ BUN یا میزان نیتروژن اوره خون نیز به صورت غیرمستقیم بیانگر میزان اوره می باشد. در واقع از ضرب مقادیر BUN در عدد ۱/۸ میزان اوره خون مشخص می شود. برای مثال اگر در فردی میزان BUN ۲۰ باشد میزان اوره خون آن شخص ۳۶ است. میزان طبیعی BUN در بالغین حدودا ۲۰-۱۰ mg/dl است.

علت پایین بودن اوره خون

از علل کاهش سطح اوره خون (BUN) می توان به موارد زیر اشاره کرد:

میزان پروتئین دریافتی کم باشد. (سوء تغذیه)

سنتز و ساخت پروتئین مختل شود. (بیماری کبدی)

میزان دریافت مایعات بیش از حد لازم باشد. (هیدراتاسیون بیش از حد)

علل افزایش اوره ی خون

از علل افزایش اوره ی خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اختلال کلیوی
از دست رفتن آب بدن
خونریزی گوارشی و یا خونریزی های داخلی بدن

مصرف برخی از داروها نظیر متوترکسات، کاربامازپین و انتی بیوتیک های آمینوگلیکوزیدی مانند جنتامایسین یا امیکاسین

از اختلالات کلیوی افزایش دهنده ی اوره خون می توان به دلایل پیش کلیوی (کاهش حجم مایعات بدن به علت کم آبی مفرط و یا خونریزی و از دست دادن حجم)، بیماری های درگیر کننده پارانشیم کلیه (سنگ کلیه بزرگ و متعدد، عفونت کلیه وسیع و یا بیماری های کیست کلیه) و یا علل بعد از کلیه (سنگ حالب انسدادی، تنگی شدید محل اتصال حالب به لگنچه کلیه و یا بزرگی پروستات انسدادی و مزمن) اشاره کرد

علل افزایش اسید اوریک خون

اسید اوریک ماده حاصل از سوخت و ساز مواد آلی به نام پورین ها (از ترکیبات اصلی هسته سلول ها) بوده که قسمت عمده آن توسط کلیه ها (ادرار) و مابقی توسط روده (مدفوع) دفع می شود.

میزان طبیعی اسید اوریک خون بین ۸.۳-۳.۶ میلی گرم در دسی لیتر است افزایش مختصر در میزان اسید اوریک معمولا بی علامت است ، اما افزایش واضح در میزان اسید اوریک خون سبب رسوب آن در بافت های نرم، نقرس، رسوب آن در کلیه و ایجاد سنگ کلیه اسید اوریکی می شود.

معمولا حملات نقرس خود را به صورت تورم، قرمزی و درد در مفصل انگشت شست پا، پس از مصرف یک وعده غذایی حاوی گوشت قرمز زیاد نشان می دهد.

هر گونه افزایش در میزان اسید اوریک خون، حاصل از افزایش در مصرف منابع حاوی اسید اوریک، اختلال در ساخت آن و یا اختلال در دفع آن (نارسایی کلیه) است.

از علل افزایش اسید اوریک خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مصرف داروهای ادرار آور

مصرف نوشیدنی های الکلی

ژنتیک

کم کاری تیروئید

مصرف داروهای ضعیف کننده ی سیستم ایمنی

عفونت وسیع

چاقی

لوسمی

لنفوم

مصرف زیاد کافئین

جراحی وسیع

پرتو درمانی

از مهم ترین علل بالا بودن اوره، نارسایی کلیه و عدم توانایی کلیه برای دفع اسید اوریک می باشد.

‼ نکته: ورزش سنگین و فعالیت زیاد هم می تواند باعث افزایش اسید اوریک شود.

علل کاهش اسید اوریک خون

از علل کاهش اسید اوریک خون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیماری ویلسون

سندرم فانکلیس

سندرم STIDH

دشمن اسید اوریک و غذاهای کاهش اوره خون

توصیه غذایی :

اگر اسید اوریک بالایی دارید توصیه های غذایی برای کاهش اسید اوریک شامل کاهش مصرف پروتئین، کاهش مصرف گوشت قرمز، کاهش مصرف جگر، کاهش مصرف ماکیان و کاهش مصرف احشاء داخلی(کله پاچه، مغز و دنبلان) است. به طور کلی توصیه می شود که مواد غذایی حاوی پورین را در رژیم غذایی کاهش دهید.

هم چنین مصرف موادی مانند اسفناج، گل کلم، مارچوبه، ریواس، حبوبات و لوبیا، قارچ و عدس را محدود کنید. تخم مرغ حاوی میزان کم پورین بوده و سبب افزایش بارز در میزان اسید اوریک خون نمی شود اما به دلیل اسیدی کردن خون سبب افزایش دردهای ناشی از نقرس می شود.

توصیه می شود مصرف گوجه فرنگی، توت فرنگی و زرده تخم مرغ را به علت اسیدی کردن خون، محدود کنید. بهتر است به جای زرده از سفیده تخم مرغ استفاده کنید.

از آنجایی که چربی زیاد مانع دفع اسید اوریک می شود، بهتر است از مصرف غذاهای چرب خودداری کنید. توصیه می شود بیش از ۳۰٪؜ از انرژی روزانه از منابع چربی تامین نشود.

آب بیشتری مصرف کنید، رژیم غذایی را رعایت کنید و لاغر شوید. بهتر است روند کاهش وزن تدریجی و ملایم باشد چرا که رژیم غذایی سخت و کاهش وزن سریع، باعث افزایش اسید اوریک می شود.

از آنجایی که ورزش سنگین خود باعث افزایش میزان اسید اوریک خون می شود به بیماران توصیه می شود که هفته ای ۳ جلسه، هر بار به مدت ۳۰ دقیقه ورزش کنند. پیاده روی و شنا از گزینه های مناسب می باشند.

مشاوره با پزشک معالج