فهرست مطالب
چند سؤال کلیدی قبل از مطالعه:
- چرا فشار خون به یک بیماری شایع تبدیل شده است؟
- فشار خون گرم و سرد یعنی چی؟
- آیا سبک زندگی و تغذیه می‌تونه جلوی فشار خون رو بگیره؟
- مصرف گوشت قرمز برای افراد با فشار خون بالاست یا پایین؟
علل فشار خون از دیدگاه طب مدرن
فشار خون یک بیماری چندعلتیه که ممکنه به دلایل مختلفی به وجود بیاد. برخی از عوامل مهم عبارتند از:
۱. افزایش سن
با بالا رفتن سن، انعطاف‌پذیری عروق کاهش پیدا می‌کنه و احتمال فشار خون بیشتر می‌شه.
۲. چاقی و اضافه‌وزن
وزن بالا باعث می‌شه قلب سخت‌تر کار کنه و فشار خون رو بالا ببره.
۳. مصرف سیگار و الکل
سیگار و الکل هر دو اثر مستقیم روی عروق و عملکرد قلب دارن و فشار خون رو بالا می‌برن.
۴. رژیم غذایی ناسالم
مصرف زیاد نمک، چربی‌های اشباع‌شده و کمبود میوه و سبزی، اثر بدی روی سلامت قلب و عروق داره.
۵. استرس و کم‌تحرکی
زندگی پراسترس و پشت‌میزنشینی فشار خون رو به شدت بالا می‌بره.
۶. عوامل ژنتیکی و بیماریهای زمینه‌ای
اگه توی خانواده‌تون سابقه فشار خون بالا باشه یا دچار بیماری‌هایی مثل دیابت و نقرس باشید، احتمال ابتلا بیشتره.
نگاه طب سنتی به علل پرفشاری خون
طب سنتی علل فشار خون رو بر اساس عملکرد قلب، خون و عروق تقسیم‌بندی می‌کنه:
۱. علل قلبی
وقتی ضربان قلب تندتر و قوی‌تر می‌شه، خون بیشتری وارد رگ‌ها می‌شه و فشار خون بالا می‌ره.
- مثال: استرس، هیجان یا طبع گرم می‌تونه فشار خون رو موقتاً بالا ببره.
۲. علل خونی
اگه خون غلیظ‌تر بشه یا حجمش زیاد بشه، فشار داخل رگ‌ها بالا می‌ره.
- مثال: افراد دموی‌مزاج که خون بیشتری دارن، ممکنه فشار خون بالاتری داشته باشن.
۳. علل عروقی
وقتی رگ‌ها به دلیل تنگی یا رسوب مواد زاید بسته می‌شن، مقاومت خون افزایش پیدا می‌کنه.
- مثال: افراد بلغمی که رگ‌های باریک‌تری دارن، با تغییر مزاج ممکنه به فشار خون دچار بشن.
فشار خون گرم و سرد یعنی چی؟
فشار خون توی طب سنتی به دو دسته گرم و سرد تقسیم می‌شه:
- فشار خون گرم: به دلیل غلظت خون گرم یا عملکرد قوی قلب ایجاد می‌شه.
- فشار خون سرد: معمولاً به علت تنگی رگ‌ها، غلظت خون سرد یا رسوب مواد در دیواره عروق اتفاق می‌افته.
پیشگیری و درمان فشار خون به زبان ساده
برای پیشگیری و درمان فشار خون، باید به ریشه‌های اصلی این بیماری توجه کنیم. اینجا چند توصیه ساده آورده شده:
۱. تغذیه سالم
- مصرف گوشت قرمز: بهتره کمتر از گوشت‌های چرب استفاده کنید و به جای اون، گوشت سفید یا ماهی رو در رژیم‌تون بذارید.
- نمک و چربی: مصرف نمک رو کاهش بدید و از غذاهای کم‌چرب استفاده کنید.
- میوه و سبزیجات: روزانه حداقل ۵ واحد میوه و سبزی بخورید.
۲. فعالیت بدنی
- روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. پیاده‌روی یا ورزش‌های سبک بهترین انتخاب‌ها هستن.
۳. کاهش استرس
- با تمرین مدیتیشن، گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش یا وقت گذروندن با خانواده، استرس‌تون رو مدیریت کنید.
۴. مشاوره با متخصص طب سنتی
- برای تنظیم مزاج و درمان سوءمزاج‌های زمینه‌ای حتماً به پزشک سنتی مراجعه کنید.
چرا فشار خون بالا می‌ره و چی‌کار کنیم کنترلش کنیم؟
تغذیه و فشار خون
۱. مصرف گوشت قرمز
برای مصرف گوشت قرمز باید به نکات زیر توجه کرد:
- حداکثر مصرف: هفته‌ای ۲ تا ۳ بار.
- روش طبخ: اجتناب از سرخ کردن و استفاده از روش‌هایی مانند آب‌پز یا کبابی.
- نوع گوشت: ترجیحاً گوشت گوسفند و گاهی گوشت شتر مصرف شود. از مصرف گوشت گاو و گوساله پرهیز کنید.
- پرهیز از احشاء: از خوردن کله پاچه، سیراب شیردان و امعاء و احشاء حیوان خودداری شود.
۲. مصرف گوشت سفید
- مرغ پرورشی: مصرف مرغ‌های پرورشی توصیه نمی‌شود. در صورت ضرورت، از مرغ‌های خانگی استفاده کنید.
- ماهی: ترجیحاً ماهی‌های دریایی و تازه مصرف شود. از سرخ کردن ماهی پرهیز کنید. برای افراد گرم‌مزاج مصرف هفته‌ای ۱ تا ۲ بار مناسب است، اما افراد سردمزاج باید مصرف ماهی را به حداقل رسانده و همراه مواد گرم‌کننده مانند سیر و خرما میل کنند.
- میگو: از مصرف میگو اجتناب کنید.
۲. مصرف نمک در افراد مبتلا به فشار خون
- کاهش نمک: غذا نباید پرنمک باشد و از افزودن نمک اضافی به غذا خودداری شود.
- نمک مناسب: به جای نمک تصفیه‌شده، از نمک معدنی یا نمک دریا استفاده کنید.
- میزان مصرف: مصرف بیش از حد نمک مضر است، اما کاهش بیش از حد آن نیز عوارضی مانند خستگی مزمن ایجاد می‌کند.
- مزایای نمک طبیعی: نمک طعام طبیعی شامل مجموعه‌ای از یون‌ها مانند کلر، سدیم، پتاسیم و کلسیم است که به تعادل الکترولیتی بدن کمک می‌کند.
۳. حذف وعده ناهار
- ضرورت حذف: ناهار وعده‌ای مضر است و حذف آن می‌تواند به تنظیم فشار خون کمک کند.
- روش جایگزین: می‌توان مصرف ناهار را کاهش داد یا از غذاهای نپخته استفاده کرد. همچنین بهتر است ناهار در زمان نزدیک به اذان ظهر میل نشود.
۴. رعایت شرایط مطلوب تغذیه
اصول کلی:
- حرکت به سمت مصرف بیشتر غذاهای گیاهی و خام.
- کاهش مصرف غذاهای حیوانی و پخته.
نکات کاربردی:
- زمان غذا خوردن: تا زمان گرسنگی کامل غذا نخورید و قبل از سیری دست از خوردن بکشید.
- نحوه جویدن: هر لقمه غذا را حداقل ۳۰ بار بجوید.
- محیط غذا خوردن: در محیطی آرام و به دور از استرس غذا میل کنید.
- دمای غذا: از مصرف غذاهای خیلی گرم یا سرد پرهیز کنید.
- نوشیدنی: نیم ساعت قبل و دو ساعت و نیم بعد از غذا نوشیدنی مصرف نکنید.
- روش پخت: سرخ کردن بدترین شیوه پخت است. مصرف غذاهای سرخ کردنی را به حداقل برسانید.
غذاهای ممنوعه:
- غذاهای صنعتی: انواع سوسیس، کالباس، پیتزا، نوشابه، پفک، چیپس، شیرینی‌های صنعتی.
- محصولات کارخانه‌ای: لبنیات پاستوریزه، کشک کارخانه‌ای، کنسروها و اسانس‌ها.
- میوه‌های گلخانه‌ای: مصرف محدود شود.
- شکر و قند: حذف قند و شکر و جایگزینی با شیرینی‌های طبیعی مانند خرما و عسل.
آب و ظروف مناسب:
- آب: آب لوله‌کشی را یک دقیقه بجوشانید.
- ظروف پخت: از ظروف سفالی، سنگی، چدنی یا مس سفیدشده با قلع استفاده کنید. ظروف تفلون، آلومینیوم و ملامین مناسب نیستند.
روغن‌ها:
- روغن مناسب: روغن زیتون تصفیه‌نشده و روغن کنجد توصیه می‌شود. مصرف روغن‌های جامد و مایع صنعتی مضر است.
نان و کربوهیدرات:
- از نان‌های سبوس‌دار استفاده کنید و مصرف آردهای سفید را به حداقل برسانید.
مغزها:
- مغزها و دانه‌های گیاهی به صورت خام مصرف شوند.
رعایت این نکات در کنار مدیریت استرس و داشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند نقش موثری در کنترل و کاهش فشار خون داشته باشد.
- روزه داری: برای افرادی که به دلیل چاقی، چربی خون بالا و عادات غذایی نادرست به فشار خون مبتلا شده‌اند، روزه داری راهی مناسب برای کنترل فشار خون است.
- افزایش مصرف پتاسیم: مصرف غذاهای حاوی پتاسیم می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. به ویژه غلات، میوه‌ها و سبزیجات منابع خوبی برای تامین پتاسیم هستند.
- افزایش مصرف کلسیم: تامین کلسیم مناسب به کاهش فشار خون کمک می‌کند. پیشنهادات شامل استفاده از آفتاب، فعالیت بدنی مناسب و مصرف کشک، بادام و خرما است.
- حجامت: حجامت با پاکسازی بدن، کاهش غلظت خون و تنظیم حرارت بدن می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
- ورزش: ورزش ملایم مانند پیاده‌روی تند، دویدن آرام، دوچرخه‌سواری و شنا به کنترل فشار خون کمک می‌کند. ورزش باید متناسب با وضعیت بدنی فرد باشد.
- رفع یبوست: یبوست می‌تواند به تجمع اخلاط فاسد و سوءمزاج منجر شود که به فشار خون تاثیر می‌گذارد. مصرف خاکشیر با آب جوش برای درمان یبوست پیشنهاد شده است.
- درمان مشکلات روحی و استرس‌ها: استرس یکی از عوامل ایجاد فشار خون است. درمان‌های گیاهی مانند دم کرده گل گاوزبان، سنبل طیب، عرق بیدمشک و استفاده از گلاب به آرامش روحی کمک می‌کنند.
- درمان دارویی سوء مزاج و دفع اخلاط فاسد: داروهای گیاهی مانند عرق کاسنی و شاهتره برای پاکسازی بدن و کاهش فشار خون توصیه می‌شود. ترکیبات مختلف برای افراد با طبع‌های مختلف تنظیم می‌شوند.
این راهکارها به صورت کلی توصیه‌هایی برای کاهش فشار خون هستند و برای هر فرد بهتر است با توجه به شرایط و مزاج بدن به طور اختصاصی تنظیم شوند.
