جایگزین طبیعی قرص و مکمل روی در طب سنتی

آشنایی با اهمیت روی، عوارض کمبود و منابع طبیعی تامین کننده آن

امروزه استفاده از انواع قرص ها و شربت های زینک حاوی گروهی از ویتامین ها و روی (zn)، جهت بلندی قد و تقویت و رشد مو در بین مردم شایع شده است و مردم ناآگاه از عوارض اینگونه قرص ها فریب تبلیغات تجاری آنها را می خورند و با تجویز پزشکان یا بدتر از آن به صلاحدید خود اقدام به خرید و مصرف این داروها برای خود و فرزندان می‌نمایند.

اگر فردی به سلامتی خود و فرزندانش علاقمند است، برای آگاهانه تصمیم گرفتن، باید برای سوالات ذیل پاسخ مناسبی بیابد:

آیا این قرص ها و داروهای شیمیایی تاثیرات ادعا شده را دارند و برای سلامتی بدن باید از آنها استفاده کرد؟

در پی مصرف این داروها در کنار تاثیرات مثبت احتمالی، چه عوارضی گریبان گیر مصرف کنندگان می شود؟ مخصوصاً با توجه به اینکه خیلی از مصرف کنندگان این قرص ها نوجوانانی هستند که به تشویق والدین جهت افزایش قد از این داروها مصرف می کنند.

جایگزین طبیعی مناسب برای قرص و شربت زینک و منابع روی در طب سنتی چه چیزی است؟

هیچ داروی شیمیایی نیست که عارضه ای نداشته باشد!

بسیاری از این عوارض معمولاً در بروشور این داروها درج شده است لکن بسیاری از عوارض پس از چند سال گذشت زمان و مصرف آن توسط مردم، شناخته می شود.

در مورد ویتامین ها و املاح معدنی که بصورت قرص و کپسول تجویز می شوند باید توجه کرد که بدن انسان از بیش از ۱۰۰ نوع عنصر و ویتامین و … تشکیل شده است. تماس این عناصر در محیط اطراف خاصه خاک وجود دارد. در واقع تشابه خیره کننده ای بین عناصر تشکیل دهنده خاک و عناصر تشکیل دهنده بدن انسان وجود دارد. این عناصر از خاک به گیاهان و از آن طریق به حیوانات منتقل می شود. بنابراین مصرف میوه و سبزیجات و گوشت گوسفند و پرنده های حلال گوشت و لبنیات و روغن گاوی تمامی مواد مورد نیاز بدن را تأمین می کند.

اگر بخواهیم برای هر یک این عناصر یک قرص یا کپسول بخوریم واضح است که چه کار خنده دار و مضحکی انجام داده ایم. خداوند متعال تمام نیازهای ما را در غذاهایی که روزی ما کرده است قرار داده است. مصرف دارو فقط در هنگام بیماری جایز است آنهم وقتی جایگزین های طبیعی وجود دارد نیازی نیست که از داروی شیمیایی استفاده کنیم.

اهمیت و عوارض کمبود آن

حکمای قدیم برای جبران نیاز بدن ما به عناصر مختلف، هوشمندانه عمل کرده اند و از مواد غذایی، ادویه ها و ترکیبات غذاهای مرسوم گرفته تا ظروف غذا (ظروف مسی، برنجی و چدنی) و لوازم پخت و پز (کفگیر حسوم) برای تمامی این موارد پیشنهادات ارزنده ای ارائه نموده اند که به تدریج به عنوان سنت مورد پذیرش مردم قرار گرفته اند در ذیل در خصوص اهمیت روی و عوارض کمبود آن در بدن می پردازیم:

روی یکی از عناصر معدنی کمیاب می باشد که پس از آهن بیشترین مقدار را در بدن انسان به خود اختصاص داده است. انسان به مقادیر ناچیزی از روی نیاز دارد ولی همین مقدار کم برای سلامت عمومی و رشد بدن بسیار حیاتی است، بطوری که این نیاز حتی از پیش از تولد آغاز می گردد.

کمبود روی یکی از دلایل متعدد خستگی، ضعف و کاهش اشتها و نیز کاهش در قدرت عملکرد حس چشایی و بویایی می باشد. کمبود روی همراه با لکه های سفید روی ناخن ها بوده و یکی از دلایل شایع  بیش فعالی در کودکان و نیز اختلالات شبکیه ای چشم در آنها  می باشد.

کمبود روی در پسرهای جوان موجب تکامل نامناسب غده پروستات و نیز عدم رشد و تکامل بیضه ها می گردد. در دختران جوان نیز موجب بروز اختلالات هورمونی و نیز اختلال در عملکرد تخمدان ها و تکامل رحم و مختل شدن چرخه های جنسی در آنها می گردد.

علائم کمبود روی عبارتند از:

بروز عفونت های متعدد
هیپوگنادیسم در مردان
ریزش مو
کاهش اشتها
بروز اختلال در حس چشایی و بویایی
بروز اختلال در دید به هنگام تاریکی و شب
بروز زخم ها و اختلالات متعدد در پوست

تأخیر در بهبود زخم های ایجاد شده در پوست

بروز اسهال های مزمن و شدید

تورم قرنیه ها

بروز اختلالات و ناهنجاری های رفتاری

توجه: همه این علامت‌ها در یک فرد بروز نکرده و به شرایط بدنی و میزان کمبود روی او بستگی دارد

مقدار مورد نیاز روی در بدن

بدن یک انسان عادی با وزن ۷۰ کیلوگرم حدود ۱.۴ تا ۲.۳ گرم روی دارد و این روی در مقادیر ناچیز در تمام بافت های بدن انتشار می یابد ولی مقدار آن در استخوان ها، دندان ها و  غده پانکراس بیشتر از بقیه بخش های بدن است. مقدار روی در خون نیز حدود ۰.۷ میلی گرم در هر ۱۰۰ میلی لیتر می باشد، در حالی که این مقدار در سرم یا پلاسما حدود ۰.۱ میلی گرم در هر ۱۰۰ میلی لیتر است. حدود ۹۹ درصد از کل روی موجود در بدن در سلول ها ذخیره شده و بقیه آن نیز در پلاسما و مایعات خارج سلولی وجود دارد.

چه مواد طبیعی را می توان به عنوان جایگزین قرص و مکمل روی استفاده کرد؟

جهت درمان کمبود روی در طب سنتی و جبران آن موارد زیر پیشنهاد می‌شود

زینک (Zinc) همان عنصر روی است لذا استفاده از ظروف برنجی با توجه به اینکه برنج آلیاژی از مس و فلز روی می باشد و همچنین مصرف آب جوشیده که در سماور یا کتری برنجی جوشانده شده است، جهت جبران کمبود روی در کنار مصرف مواد غذایی مذکور مفید است. برای تقویت سیستم دفاعی و رشد مناسب قد و رشد خوب مو باید از غذاهایی مثل عسل، گوشت پرندگان، پسته، بادام، فندق، انجیر و زیتون و گوشت گوسفند و تخم مرغ عسلی رسمی استفاده نمایید.

حبوبات (نخود، ماش و …)

غلات سبوس‌ دار

انواع مغزها (گردو، بادام زمینی، فندوق و بادام)

نمک طبیعی

گوشت (بره یا خروس محلی)

پرسش و پاسخ‌ها متداول : 

سؤال ۱: چه گیاهانی می‌توانند جایگزین قرص روی شوند؟

پاسخ: برخی گیاهان مانند اسپیرولینا، کنجد و تخم کدو منبع خوبی از روی هستند و می‌توانند به‌طور طبیعی این ماده معدنی را تأمین کنند.

سؤال ۲: اسپیرولینا چه خواصی دارد و چگونه جایگزین روی می‌شود؟

پاسخ: اسپیرولینا یک نوع جلبک است که غنی از روی و دیگر مواد معدنی است. مصرف آن به‌صورت پودر یا قرص می‌تواند به تأمین نیاز بدن به روی کمک کند.

سؤال ۳: آیا تخم کدو می‌تواند جایگزین قرص روی شود؟

پاسخ: بله، تخم کدو یکی از منابع طبیعی عالی روی است. مصرف روزانه آن به‌عنوان میان‌وعده می‌تواند نیاز بدن به روی را تأمین کند.

سؤال ۴: آیا کنجد هم منبع خوبی از روی است؟

پاسخ: بله، کنجد حاوی مقدار زیادی روی است. می‌توانید آن را به‌صورت دانه یا به شکل روغن کنجد در رژیم غذایی خود استفاده کنید.

سؤال ۵: آیا این منابع طبیعی می‌توانند به اندازه مکمل‌ها مؤثر باشند؟

پاسخ: بله، اگر به‌طور منظم مصرف شوند، این منابع طبیعی می‌توانند به اندازه مکمل‌ها، نیاز بدن به روی را تأمین کنند.

سؤال ۶: آیا مصرف این گیاهان برای همه مناسب است؟

پاسخ: بله، اما افرادی که به برخی از این گیاهان حساسیت دارند یا مشکلات گوارشی دارند باید با پزشک مشورت کنند.