یونجه گیاهی است علفی، پایا و از تیره پروانه‌واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر می‌رسد. یونجه تازه طبعی گرم و تر و خشک شده آن طبعی گرم و خشک دارد. این گیاه دارای ساقه‌های بلند و برگچه‌های نازک، نوک‌تیز و بیضی شکل است. همچنین گل‌هایی غالباً بنفش، کوچک یا گاهی زردرنگ دارد.
یونجه در اکثر نقاط جهان رشد می‌کند و به صورت وحشی در بعضی نواحی معتدل آسیا و شمال آفریقا می‌روید. این گیاه انواع و اقسام مختلفی دارد.
یونجه سرشار از پروتئین است و دو برابر اسفناج اهن دارد به همین دلیل در اروپا و آمریکا از یونجه به جای اسفناج استفاده می‌کنند.
خواص گیاه دارویی یونجه:
یونجه سرشار از مواد مغذی بی‌نظیر است به همین دلیل اگر مدتى مرتبا مصرف شود در تقویت مزاج فوق‌العاده مؤثر است. این گیاه اشخاص نحیف و لاغر را فربه و چاق مى‌کند. براى حصول این نتیجه مؤلف توصیه مى‌کند که آن را با شکر تناول کنند.
ترشح شیر و مقدار آن را در زنانى که بچه شیر مى‌دهند زیاد مى‌کند و این البته به علت وجود مواد مقوى، مغذى، پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مخصوصا کلسیم موجود در آن است.
برای محکم شدن استخوان‌‌بندی کودکان شیرخوار بسیار مناسب است.
برای بزرگسالان انرژی‌زا است.
جوانه آن ملین است و دو برابر اسفناج آهن دارد بنابراین خون‌ساز است.
دمنوش آن برای اسهال و نرم‌کردن سینه و تسکین سرفه مفید است.
کوبیده آن زخم را به سرعت التیام داده و از خون‌ریزی جلوگیری می‌کند.
حاوی مقدار قابل توجهی پروتئین است.
در پاکسازی روده موثر است.
خون را تصفیه کرده و کلسترول را کاهش می‌دهد.
یونجه منبع غنی از انواع ویتامین ها
مبهى بودن (افزایش دهنده میل و قوای جنسی) یونجه امروزه به اثبات رسیده است، زیرا علاوه بر اینکه داراى پروتئین‌هاى مقوى و آهن و فسفر است که همه آن‌ها در تقویت باه از عوامل مؤثر به شمار مى‌روند. وجود ویتامین E در یونجه، از همه بیشتر موضوع را تأیید مى‌کند، زیرا ویتامین E که آن را ویتامین ضد عقیم بودن مى‌نامند، یکى از عناصر مخصوص براى تولید مثل است. در آزمایش روى حیوانات به تجربه ثابت کرده‌اند که اگر حیوان نر را از این ویتامین محروم کنند، کم‌کم سلول‌هاى تولیدکننده متوقف شده و بیضه‌ها تغییر شکل مى‌دهند. خاصیت مبهى بودن یونجه بر قدما کاملا معلوم بود و در معجون‌هایى که براى تقویت باه مى‌ساخته‌اند، غالبا تخم اسپست (نام فارسى یونجه) در آن‌ها داخل مى‌کرده‌اند و به عبارتی می‌توان گفت «تخم یونجه مولد منى است.»
یونجه به علت وجود مقدار خیلى زیاد ویتامین C، اختلالات بدنى ناشى از کمبود این ویتامین را به سرعت برطرف مى‌کند. ناگفته نماند که متخصصان امر با آزمایش‌هاى دقیق معلوم کرده‌اند که در بین موادغذایى مختلف، جعفرى بیش از همه داراى ویتامین C است و حتى لیموترش که شهرت دارد و از حیث ویتامین C فوق العاده غنى است، در لیست مربوطه خیلى پایین‌تر از جعفرى قرار گرفته است، آن گاه همان متخصصان در تجزیه یونجه ثابت کرده‌اند که مقدار ویتامین C آن دو برابر جعفرى و چهار برابر لیموترش است.
یونجه به علت وجود مواد مقوى از قبیل پروتئین‌هاى مختلف و ویتامین‌هاى گوناگون مخصوصا ویتامین A، آهن، فسفر و مقدار نسبتا زیاد کلسیم در تغذیه کودکان و رشد و نمو و استحکام استخوان‌بندى آن‌ها و درمان راشیتیسم حائز کمال اهمیت است.
موارد منع مصرف
مصرف زیاد یونجه موجب نفخ می‌شود.
مانند هر گیاه می‌تواند یک واکنش آلرژیک به وجود آورد. بنابراین افرادی که مستعد ابتلا به آلرژی هستند، باید هنگام استفاده از یونجه و محصولات یونجه در هر شکل احتیاط کنند.
همچنین در منع استفاده از یونجه در بیماری‌های خودایمنی، مشکلات کیسه صفرا و پانکراتیت نیز وجود دارد.
شیوه استفاده
روغن دانه یونجه اگر با پارچه روی عضوی که لرزش دارد ضماد شود و چند ساعتی، هر روز بماند، در کاهش لرزش عضو (رعشه) موثر است.
برای تهیه شربت یونجه ۳۰۰ گرم یونجه خشک را در یک لیتر آب می‌جوشانند تا نصف شود. سپس آن را با فشار صاف نموده و با ۹۰۰ گرم قند یا شکر شیرین کرده. روزی ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم از این شربت مصرف کنید.
یونجه را به صورت تازه و یا جوانه آن رابا سالاد میل کنید
