درمان اسهال در طب سنتی

آشنایی با انواع اسهال در طب سنتی و تدابیر درمانی آن ها .

درصورتی‌که در تعداد و غلظت مدفوع شما تغییراتی ایجاد شود به‌طوری‌که مدفوعتان آبکی یا شل شده و تکرار آن بالا رود شما مبتلا به اسهال هستید. این وضعیت ناخوشایند ممکن است کمتر از یک هفته طول بکشد که به نوع اسهال حاد شناخته می‌شود و با درمان‌های خانگی و سنتی قابل‌درمان است؛

اما اگر اسهال شما بیش از ۱۴ روز طول بکشد، اسهال مزمن بوده و ناشی از یک عفونت در بدن است که باید حتماً به پزشک مراجعه کنید و در صورت عدم مراجعه به پزشک با مشکلات جدی‌تر مواجه خواهید شد.

علائم شایع اسهال

حالت تهوع

درد شکم

گرفتگی

نفخ

کم شدن آب بدن (دهیدراته شدن)

تب

نیاز مکرر برای تخلیه‌ی روده

زیاد بودن حجم مدفوع

دسته بندی انواع اسهال در طب سنتی

اسهال صفراوی (گرم): این اسهال بیشتر در کسانی که میوه خام با طبع سرد (آلوچه، زردآلو و آلبالو) مصرف می‌کنند، دیده می‌شود. علائم آن زردی مدفوع همراه با بلغم است که معمولاً با درد و قرقر کردن شکم همراه است. این اسهال بیشتر در فصل تابستان شایع است  و اغلب همراه با احساس حرارت از درون و شاید در برخی همراه با تب باشد!

اسهال دموی یا خونی: اسهال خونی معمولاً به علت گشادی رگ‌های روده‌ای می‌باشد که ابتدا مدفوع و بعد خون رقیق‌شده و همراه با صدای شکم و دفع باد و کف می‌باشد.

اسهال بلغمی یا سرد و تر: این اسهال ناشی از رطوبت و بلغم، ترشیده شدن غذا در معده، جوشش غذا در معده، چنگ زدن سر معده و گندیده شدن غذا در معده اتفاق می‌افتد.

درمان انواع اسهال در طب سنتی

درمان اسهال صفراوی (گرم)

خوردن مواد غذایی زیر برای درمان اسهال صفراوی به شما پیشنهاد می‌شود:

خوردن انار ترش، خشخاش، گشنیز، غوره، سنجد، سیب ترش، شیر بز، برنج، ماست شیرین تازه و یا ماست کیسه‌ای، آرد برنج بوداده، دوغ یا ماست

برای قطع اسهال نوع صفراوی از سماق استفاده کنید. به این نکته توجه داشته باشید که مصرف بیش‌ازاندازه آن باعث ضرر به معده و کبد شما می‌شود.

قره‌قروت بدون نمک یک داروی درمانی برای قطع اسهال‌های نوع صفراوی می‌باشد.

میوه بالنگ همراه با عسل و مربا دافع اسهال صفراوی می‌باشد.

میوه آلبالو برای برطرف شدن اسهال صفراوی شما مؤثر است.

در صورت داشتن اسهال نوع صفراوی سعی کنید طبع خود را زیر نظر پزشک اصلاح کنید .

تدابیر پیشگیری و درمان

برای پیشگیری و درمان این عارضه بهتر است از مصرف بیش از حد خوراکی های با مزاج گرم! و نیز مصرف زیاد میوه در افراد با غلبه صفرا پرهیز شود.

برای بهبود اوضاع بیمار، مصرف خوراکی های فرونشاننده حرارت مانند خرفه، آبلیمو و آبغوره، پاچه گوسفند با سماق، عدسی با آبغوره، شربت های ترش مزه مانند شربت انار و ریباس (ریواس)، شاه‌توت و … برای پیشگیری و درمان اسهال صفراوی توصیه می شود.

این نکته قابل توجه است که پرهیز از مصرف شیر، خوردن میوه به خصوص هندوانه، خربزه، هلو و مانند آن، غذاهای شور، سرخ کردنی و … برای جلوگیری از تشدید اسهال ضروری است.

فرد مبتلا به اسهال نباید آب سرد بنوشد! و بهتر است برای مقابله با حرارت بدن دست ها و پاها را مرتب با آب سرد بشوید! و گاه گاهی با پارچه ببند چرا که برای اسهال مفید است.

درمان اسهال دموی یا خونی

اگر دچار اسهال خونی هستید علف هفت‌بند استفاده کنید.

در صورت ابتلا به اسهال خونی می‌توانید به‌جای آب از شیره خرفه استفاده کنید. برای این کار ۲۵ گرم تخم خرفه را در چهار لیوان آب بجوشانید و بعد از سرد شدن بنوشید.

یک قاشق مرباخوری از پودر ختمی را در یک لیوان شیر دم‌کرده و صاف‌کرده و میل کنید. در طب سنتی گل ختمی در درمان اسهال خونی مؤثر است.

-۱۰ گرم بارهنگ، ۵ گرم انیسون، ۵ گرم دانه انار، ۵ گرم خون سیاوشان تهیه کنید. همه‌ی مواد بالا را آسیاب کرده و با شربت آب‌لیمو میل کنید. این نوشیدنی ضد اسهال خونی می‌باشد .

درمان اسهال بلغمی یا سرد و تر

برای درمان این اسهال از روش‌های زیر کمک بگیرید:

زیره سبز، زیره سیاه و بلوط را در سرکه خیسانده و بعد از سرکه خارج کرده و بعد از هر غذا یک قاشق مرباخوری میل کنید.

خوردن دارچین با رب انار و یا خوردن مکرر مخلوطی از رب انار باکمی دارچین را تا قطع شدن اسهال رطوبتی ادامه دهید.

روش‌های عمومی درمان اسهال

توصیه ها و درمان های خانگی متعددی برای اسهال گزارش شده است، موارد زیر در بهبود و درمان اسهال مفیدند:

استراحت کافی و رژیم غذایی سالم

در هنگام این بیماری نیاز است به اندازه کافی استراحت کرده و سعی کنید مایعات و الکترولیت‌های از دست داده بدن را با خوردن زیاد مایعات و غذاهای ساده نظیر سوپ‌ ساده، برنج به شکل کته،سیب‌زمینی کاملاً پخته شده و موز کاملا رسیده جبران کنید.

مصرف یک نوشیدنی خانگی برای جبران آب بدن

به یک لیوان آب جوشیده سرد شده مقداری نمک و یک قاشق چایخوری شکر اضافه نمایید. این ترکیب را پس از هر بار دفع مزاج مصرف کنید.

لازم است مخلوط مورد نظر جرعه جرعه خورده شود تا از بروز استفراغ پیشگیری گردد.

خوردن سیب

سیب را رنده کرده و در بشقاب بگزارید تا قهوه‌ای شود. سپس آن را له کرده و یک بار در روز بخورید.

دم کرده زیره + دارچین + زنجبیل

یکی از راهکارهای درمان خانگی اسهال مصرف دم کرده تهیه شده از یک قاشق چایخوری پودر زیره با همان میزان دارچین و زنجبیل خشک است. این مخلوط را در یک فنجان آب گرم حل کرده و ۳ بار در روز از آن بخورید.

چای زیره

یک قاشق چایخوری زیره خرد را در یک فنجان آب به مدت دو تا سه دقیقه بجوشانید و به آن یک قاشق غذاخوری برگ گشنیز تازه اضافه نمایید و روزی دو تا سه بار بعد از خوردن یک غذای سبک، از این چای بنوشید.

کته زیره

در هنگام بروز اسهال، کته زیره به همراه ماست مخلوط با زردچوبه مصرف کنید، آب برنج به عنوان جایگزین کته ماست مفید است .

جوشانده هل

از دیگر شیوه‌های درمان خانگی اسهال نوشیدن جوشانده هل است. به این منظور یک غلاف هل سبز را پوست کنده و دانه‌هایش را پودر کنید.

نصف قاشق چایخوری پودر دانه‌ها را در یک فنجان آب جوشانده، سرد کنید و به حالت سرد بنوشید و در صورت اسهال مزمن میتوانید آن را گرم بنوشید.

شربت نعنا + ابلیمو + عسل

یک قاشق غذاخوری کامل از برگ نعنا همراه با چند قطره آبلیموی تازه و عسل یک هضم کننده مناسب بوده و تسکین دهنده اسهال مزمن است. مصرف این شربت ۲ تا ۳ بار در روز از بهترین راه‌های درمان خانگی اسهال است.

خاکشیر

از خواص خاکشیر تنظیم دستگاه گوارشی بوده و ابتلاء معده را به بیماری‌های مختلف از جمله اسهال مرتفع می‌سازد. به این منظور خوردن خاکشیر یخمال توصیه می‌شود.

کمی خاکشیر را تفت دهید و با آب سرد بنوشید.

پرهیزات غذایی در هنگام اسهال

اصلی‌ترین راه‌ درمان سریع اسهال، داشتن استراحت کافی به همراه رژیم غذایی مناسب می‌باشد.

نداشتن استراحت کافی، بدن را ضعیف می‌کند و شمارا مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها و مشکلات می‌سازد.

در زیر برخی نکات تغذیه‌ای ذکرشده است که رعایت این نکات به درمان سریع‌تر بیماری شما کمک شایانی می‌کند.

هنگام اسهال از خوردن مواد غذایی مانند غذاهای تند، غذاهای پرچرب، شیر و کره و روغن، مواد غذایی حاوی فیبر زیاد مانند برخی میوه‌ها و سبزی‌ها، مواد غذایی دارای قند و شکر زیاد همچنین نوشیدنی‌هایی گازدار و کافئین دار و مواد غذایی سبوس‌دار پرهیز کنید. خوردن این مواد منجر به از دست دادن آب بدن شما می‌شود.

به‌هیچ‌عنوان از لبنیات استفاده نکنید. ولی ماست و دوغ به دلیل حفظ باکتری‌های مفید در روده از این قاعده مستثنا می‌باشند.

برنج را به‌صورت کته بپزید و بخورید. کته به خاطر راحت هضم شدن آن برای معده و روده‌هایی که در اسهال دچار مشکل شده است مناسب می‌باشد.

در دوره اسهال، گوشت مرغ بخارپز شده به دلیل بافت نرم و خاصیت زودهضمی آن به شما توصیه می‌شود.

درصورتی‌که به اسهال‌های ناشی از فشارهای عصبی دچار می‌شوید از خوردن گوشت، چربی جات، سبزی خام، آجیل، آب جو، آلو، آلوچه، شیر، سرکه، قند و شکر، غذای مانده و آب سرد خودداری کنید.

همچنین فکر زیاد و عصبانیت بیماری شما را تشدید می‌کند.

در هنگام ابتلا به اسهال از خوردن مواد غذایی زیر خودداری کنید: لوبیا، انواع توت‌ها، کلم بروکلی، کلم، گل‌کلم، نخود، قهوه، ذرت، بستنی، شیر، نخودفرنگی

از مصرف آب‌میوه‌ها جدا خودداری کنید. این مسئله هضم و گوارش آن‌ها را دشوار می‌سازد.

نکات پیشگیرانه از  بروز اسهال

با اقدامات پیشگیرانه زیر می‌تواند از بروز اسهال در خود جلوگیری کنید:

قبل از تهیه غذا، خوراکی‌ها و مواد غذایی را با آب سالم بشویید. این کار از اسهال ناشی از مسمومیت‌ها جلوگیری می‌کند.

بعد از آماده‌شده غذا سریعاً آن را میل کنید.

در فصول گرم فوراً مواد باقی‌مانده غذا را در یخچال قرار دهید.

مواد غذایی یخ‌زده را بعد از بیرون آوردن از فریزر در یخچال یخ‌زدایی کنید.

در زمان مسافرت از مصرف آب شیر و یخ و محصولات کشاورزی پرهیز کنید و فقط از آب‌معدنی استفاده کنید.

در زمان سفر فقط غذاهای پخته‌شده بخورید.

مصرف باقلا با ماست در طب سنتی پسندیده نیست؛ زیرا باعث امراضی مانند اسهال، استفراغ و دل‌دردهای بسیار شدید می‌شود.

از مصرف خربزه با هندوانه با انواع گوشت‌ها خودداری کنید.

درمان اسهال در سفر

اگر در طول سفر دچار اسهال شدید، حداقل یک روز غذای گوشتی نخورید و با خوردن کمی اسفند (یک قاشق چای خوری) خود را درمان کنید…
عرق نعناع و بادام درختی خام نیز در رفع آن مفید است.

پیشگیری از اسهال در مسافرت

برای پیش گیری از اسهال در هنگام سفر، باید غذاها و محصولات لبنی را به دقت انتخاب کنید.

میوه‌ها و سبزی‌های تازه باید به دقت شستشو شوند و به صورت تازه و میوه‌ها پوست کنده یا پخته مصرف شوند.

از فروشندگان دوره گرد خیابانی خوراکی خریداری نشود. چون فروشندگان دوره گرد خیابانی به دلیل نداشتن تسهیلات بهداشتی کافی عامل بروز بیماری خواهند شد.

مسافرانی که به مناطق پر خطر مسافرت می‌کنند باید از آب‌های آماده در بطری‌های بهداشتی استفاده کنند و از مصرف آب و یخ های غیر بهداشتی در مکان‌های مختلف دوری گزینند.

پرسش و پاسخ‌های عمومی کاربران

۱. چرا اسهال رخ می‌دهد؟
اسهال می‌تواند ناشی از عفونت ویروسی، باکتریایی، مسمومیت غذایی، یا حساسیت به برخی مواد غذایی باشد. همچنین استرس و تغییرات هورمونی نیز می‌توانند عاملی برای این مشکل باشند.

۲. چگونه می‌توان اسهال را سریع متوقف کرد؟
مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی و استفاده از غذاهای سبک مانند موز، برنج، و نان تُست می‌توانند مؤثر باشند. همچنین برخی دمنوش‌های گیاهی مثل نعناع نیز مفید هستند.

۳. آیا تغییرات فصلی می‌توانند باعث اسهال شوند؟
بله، تغییرات ناگهانی دما و مصرف غذاهای ناهماهنگ با مزاج بدن ممکن است دستگاه گوارش را تحریک کرده و منجر به اسهال شوند.

۴. آیا خوردن غذاهای تند اسهال را تشدید می‌کند؟
بله، غذاهای تند می‌توانند باعث تحریک بیشتر روده‌ها شوند و علائم اسهال را بدتر کنند.

۵. چه موقع باید برای اسهال به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اسهال بیش از دو روز طول بکشد، همراه با تب، کاهش وزن شدید، یا وجود خون در مدفوع باشد، نیاز به بررسی پزشکی فوری است.

پرسش و پاسخ‌های تخصصی کاربران

۱. چه گیاهانی در طب سنتی برای درمان اسهال مؤثر هستند؟
دمنوش‌هایی مثل گل ختمی، زیره سبز، یا برگ شاتره در طب سنتی به کاهش علائم اسهال کمک می‌کنند. طبق دستور پزشک

۲. آیا اسهال مزمن نشان‌دهنده بیماری جدی است؟
بله، اسهال مزمن می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون، یا عفونت‌های انگلی باشد.

۳. چگونه از نظر طب سنتی کم‌آبی ناشی از اسهال را جبران کنیم؟
ترکیبی از آب، شکر، و نمک (محلول ORS) و مصرف سوپ‌های سبک مانند آب‌گوشت توصیه می‌شود.

۴. آیا پرهیز غذایی خاصی در زمان اسهال وجود دارد؟
بله، مصرف مواد غذایی چرب، شیرین، و لبنیات در زمان اسهال توصیه نمی‌شود زیرا می‌توانند علائم را تشدید کنند.

۵. نقش مزاج بدن در بروز اسهال چیست؟
در طب سنتی، اسهال اغلب به دلیل غلبه بلغم یا صفرای بیش از حد در بدن رخ می‌دهد و درمان‌ها بر اساس تنظیم مزاج انجام می‌شوند.

راه و چاره برای کودکان

۱. مصرف آب برنج برای کودکان
آب برنج یکی از درمان‌های ساده و مفید برای کاهش علائم اسهال در کودکان است. این ماده به تقویت روده‌ها و کاهش التهاب کمک می‌کند.

۲. موز رسیده و نقش آن در کنترل اسهال
موز حاوی پتاسیم و فیبرهای مفید است که باعث جذب آب اضافی در روده و کنترل اسهال می‌شود.

۳. استفاده از دمنوش بابونه
بابونه خاصیت ضدالتهابی و آرامش‌بخش دارد و می‌تواند به کاهش درد و علائم اسهال در کودکان کمک کند.

۴. غذاهای سبک برای کودکان
مصرف غذاهایی مانند سیب‌زمینی پخته، برنج ساده، و سوپ هویج برای کودکان توصیه می‌شود.

۵. پرهیز از غذاهای محرک
کودکان در زمان اسهال باید از غذاهای چرب، نوشیدنی‌های گازدار، و خوراکی‌های فرآوری شده دوری کنند.

راه‌های درمانی برای کهنسالان و سالمندان

۱. مصرف محلول‌های الکترولیت
محلول‌های حاوی الکترولیت برای سالمندان ضروری هستند تا کم‌آبی بدنشان جبران شود.

۲. دمنوش زرشک
زرشک به عنوان یک گیاه ضدعفونی‌کننده روده در طب سنتی شناخته شده و برای سالمندان مفید است.

۳. استفاده از سوپ سبزیجات
سوپ‌های کم‌ادویه با سبزیجات پخته مانند کدو و هویج به تقویت سیستم گوارشی سالمندان کمک می‌کنند.

۴. پرهیز از مصرف داروهای محرک معده
سالمندان باید از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و سایر موادی که معده را تحریک می‌کنند، خودداری کنند.

۵. فعالیت بدنی ملایم
حرکت‌های سبک و منظم می‌توانند به تقویت عملکرد روده‌ها و کاهش مشکلات گوارشی کمک کنند.

چکیده :

اسهال، به‌عنوان یکی از مشکلات شایع گوارشی، می‌تواند ناشی از عفونت‌ها، تغذیه نادرست، یا مزاج ناسالم باشد. در طب سنتی، گیاهانی مانند بابونه، زرشک، و زیره نقش مهمی در درمان این عارضه دارند. برای کودکان، غذاهای سبک و دمنوش‌های آرامش‌بخش توصیه می‌شود، در حالی که برای سالمندان، استفاده از سوپ‌های مغذی و محلول‌های الکترولیت اولویت دارد.

با وب‌سایت دیجی به‌روز

“در وب‌سایت دیجی به‌روز، اطلاعات جامع و به‌روز در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی در اختیار شماست. از درمان‌های ساده خانگی گرفته تا روش‌های تخصصی برای بیماری‌ها، هرآنچه نیاز دارید را اینجا پیدا کنید. ما با ارائه محتوای دقیق و کاربردی، همراه شما در مسیر سلامتی هستیم.”