رزماری در طب سنتی: بررسی طبع، فواید درمانی و موارد مصرف

رزماری یعنی معدن خاصیت، یعنی دوست سلامت بدن، یعنی عطر دل‌انگیز تندرستی! در این مطلب کوتاه گلچینی از خواص این گیاه معطر، روش‌های استفاده و مضرات آن را مرور می‌کنیم.

معرفی گیاه رزماری

گیاه رزماری با نام علمی «Rosmarinus officinalis» از خانواده نعناعیان است که البته به آن اکلیل کوهی یا رومارَن هم می‌گویند.

مزاج آن گرم و خشک است.

برگ‌های این گیاه سبز و نوک تیز است. رومارن بومی منطقه مدیترانه است.
گل‌های آن در رنگ‌های گوناگون سفید، صورتی، بنفش یا آبی موجود است.
این گیاه چند ساله و معطر از تیره نعنایان می‌باشد و به خانواده دو لپه‌ای‌ها تعلق دارد.
معمولاً شاخه‌های بالا رونده این گیاه تا ۱۵۰ سانتی متر نیز رشد می‌کنند.
رزماری دارای طعم تلخ،گرم و گس‌تری است.
رزماری منبع خوبی از آهن، کلسیم، پتاسیم، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین B6 و همچنین آنتی اکسیدان‌ها، فلاونوئیدها، فیبر، پروتئین و کربوهیدرات می‌باشد.
از برگ‌های تازه یا خشک شده رزماری یا اکلیل کوهی برای تهیه انواع غذاها، خوراک مرغ، سالاد و سس خانگی استفاده می‌شود.
رزماری موارد مصرف دیگری هم دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به استعمال موضعی روغن ضروری رزماری روی پوست و مو‌ اشاره کرد.
رزماری با مرزه تفاوت دارد.

طبع گیاه رزماری (اکلیل کوهی)

رزماری گیاهی با طبع گرم و خشک (درجه سه) است که خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد میکروبی قوی دارد. حتی بو کردن این گیاه هم می‌تواند تأثیر آرام‌بخشی روی شما داشته باشد.

یک شاخه رزماری یک دنیا خاصیت

عاقلانه است از چیدن و خشک نمودن و مصرف رزماری روییده در کنار خیابان و پارک که سمپاشی می‌شوند، بر حذر باشید. رزماری سبز و معطر و دارای خواص بی‌نظیری است. از تنظیم چربی خون تا

کاهش التهاب و نفخ و یبوست!

خاصیت ضدالتهابی این گیاه در بیماران دچار دردهای اسکلتی، عضلانی و مفصلی بسیار ارزشمند است.
شما می‌توانید یک قاشق چایخوری از خشک شده این گیاه را در فنجان آب جوش دم کنید و بعد از ۱۵ دقیقه صاف کنید. این نوشیدنی را روزی دوبار برای ۳ تا ۴ هفته بنوشید. همچنین می‌توانید گیاه خشک را به تاس کباب، آش و جوجه کباب یا خورش و خوراکی که با گوشت مرغ پخته‌اید اضافه کنید تا در کاهش التهاب و درد موثر باشد.
رزماری به هضم بهتر غذا، کاهش نفخ و یبوست نیز کمک می‌کند.
اضافه کردن برگ‌های خشک گیاه بعد پخت پیتزا یا ماکارونی روی غذا، موجب هضم بهتر آن می‌شود.
رزماری، خاصیت ضد سرطانی دارد.
بوییدن آن موجب تقویت حافظه، افزایش روحیه و بهبود خلق و خو می‌شود.
بخور جوشانده آن برای سردردهای میگرنی مناسب است.
روغن آن برای بهبود دردهای التهابی مفاصل و عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن رزماری در کاهش ریزش مو و ابرو توصیه شده است.

خواص گیاه رزماری در طب سنتی

تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است.

گیاه رزماری شست‌وشو دهنده طبیعی دهان محسوب شده (غرغره آب صاف شده حاصل از جوشاندن آن) و به خوش‌بویی دهان کمک می‌کند.
رزماری به جوان ماندن ذهن بسیار کمک می‌کند. از این رو رزماری برای افراد مسن و کسانی که دچار اختلالات شناختی و یا آلزایمر هستند، بسیار مناسب است .
رزماری سبب افزایش تولید سلول‌های قرمز خون و جریان خون می‌گردد. از این رو اکسیژن راحت‌تر به مغز رسیده و فعالیت مغز نیز بهبود می‌یابد .
عصاره این گیاه، با محافظت از مواد تشکیل‌دهنده سلول‌های پوست از آسیب‌های پوستی مربوط به سن مانند چین و چروک پیش‌گیری می‌کند.
رزماری یک نوع دیورتیک است. به همین سبب می‌تواند از طریق افزایش ادرار به سم‌زدایی بدن کمک کند.
علاوه بر این، با افزایش میزان آب بدن، می‌تواند باعث خارج کردن پاتوژن‌ها، نمک، سموم و حتی چربی بیش از حد از بدن شود.
مصرف رزماری (دمنوش‌های گهگاهی یا در غذا) می‌تواند به تنظیم چربی خون کمک کند.
رزماری یا همان اکلیل کوهی یکی از بهترین گیاهان در پاکسازی ریه از مواد زائد است. مصرف آن جهت بهبود سرفه‌های خلطی و خس خس سینه مفید است.
برای رفع انسداد کبد و طحال، درمان سنگ کلیه و مثانه مفید است.
این گیاه ادرار آور و قاعده آور است.
در جلوگیری از تعفن گوشت از نمک هم بهتر است.
ضد نفخ است و بادهای درون بدن را تحلیل می‌برد.
بوییدن آن موجب تقویت حافظه، افزایش روحیه و بهبود خلق و خو می‌شود.
بخور جوشانده آن برای سردردهای میگرنی مناسب است.
روغن رزماری برای بهبود دردهای التهابی مفاصل و عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به دلیل داشتن خاصیت ضدعفونی،جوشانده رزماری برای غرغره کردن گلو مناسب است و آرام بخش مؤثری برای گلودرد و آفت دهان است.
گیاه رزماری شست و شو دهنده طبیعی دهان محسوب می‌شود.
رزماری هم درمان طبیعی برای حفظ رنگ طبیعی مو است و هم درمان خوبی برای چربی مو و ریزش مو به حساب می‏‌آید.

موارد منع مصرف رزماری در طب سنتی

استفاده از این گیاه برای افراد با مزاج گرم توصیه نمی‌شود.
در غلظت‌های بالا و مدت زمان طولانی سمیت بسیار کمی دارد، پس توصیه می‌شود مصرف آن مداوم نباشد. در هنگام مصرف ۴ الی ۶ میلی لیتر عصاره مایع این گیاه و ۲ تا ۴ گرم از ریشه خشک این گیاه بیشتر استفاده نشود.
مصرف موضعی روغن آن ممکن است حساسیت پوستی ایجاد کند.
بهتر است در دوران بارداری و شیردهی استفاده نشود.
دیابتی‌ها و افرادی که دارای قندخون بالا هستند نیز باید رزماری را به میزان کمی استفاده کنند.
اگر شما به دیگر اعضای خانواده نعناعیان آلرژی دارید، ممکن است با مصرف رزماری نیز به مشکل بربخورید، اما واکنش‌ها معمولاً خفیف هستند.

کاشت رزماری:

گیاه رزماری یک انتخاب مناسب برای آشپزها است. شما می‌توانید این گیاه را در خانه پرورش دهید و از آن در انواع غذاها، سالاد و دمنوش‌های خانگی استفاده کنید.

برای این منظور، دانه گیاه رزماری را باید در خاکی که به‌ خوبی زهکشی شده است و دمای میانگین ۲۱ درجه‌ سانتیگراد دارد، بکارید. از آن جایی که رزماری می‌تواند چند هفته سرما را تحمل کند، بهتر است در اوایل بهار این کار را انجام دهید.

شیوه استفاده:

دمنوش رزماری: یک قاشق چای‌خوری رزماری را با یک لیوان آب جوش به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه دم کنید.
طعم دهنده: یک یا دو شاخه‌ی کوچک رزماری را داخل شیشه‌ی روغن زیتون‌تان بیندازید. می‌توانید چند حبه سیر هم به آن اضافه کنید.
مصرف موضعی: عصاره‌ی روغنی رزماری برای ماساژ فوق‌العاده است. برای این کار دو تا سه قطره از این عصاره را با یک قاشق غذاخوری روغن بادام شیرین مخلوط کرده و استفاده کنید.
عصاره تقویت کننده مو: یک چهارم فنجان رزماری خشک یا تازه را به دو فنجان آب در حال جوش اضافه و به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه بجوشانید. بعد آن را از صافی رد کنید و آب رزماری را روی سرتان بریزید یا آن را به ساقه و ریشه موهایتان اسپری کنید. اجازه دهید مدتی (یک الی دو ساعت) روی سرتان بماند، هم برای تقویت موها موثر است و هم کاهش موهای سفید. اگر تعداد موهای سفید سر شما زیاد است، از این محلول برای مدت طولانی‌تری استفاده کنید.

روش درمان طبیعی حفظ رنگ طبیعی مو با استفاده از رزماری

یک‌چهارم فنجان رزماری خشک را به مدت ۱۰ دقیقه در دو فنجان آب بجوشانید. بعد آن را از صافی رد کنید سرد که شد آب رزماری را روی سرتان بریزید و اجازه دهید مدتی روی سرتان بماند. اگر تعداد موهای سفید سر شما زیاد است، از این محلول برای مدت طولانی‌تری استفاده کنید.

مصرف رزماری برای چه افرادی توصیه نمی‌شود؟

استفاده از این گیاه برای افراد با مزاج گرم توصیه نمی‌شود.
مصرف موضعی آن در برخی مزاج‌ها مضر است و ممکن است حساسیت پوستی ایجاد کند.
در دوران بارداری و شیردهی هم بهتر است مصرف نگردد.

مصلح رزماری چیست؟

سکنجبین، انجیر، مویز و عسل مصلح و بهبوددهنده خواص و مزاج رزماری هستند.