عوامل عفونت و ترشحات واژن و راههای درمان در طب سنتی

بررسی عفونت و ترشحات واژن در طب سنتی

چند سؤال قبل از مطالعه:

1. آیا می‌دانید ترشحات طبیعی واژن چه ویژگی‌هایی دارند؟
2. چه زمانی باید نگران عفونت یا تغییرات در ترشحات واژن بود؟
3. چگونه می‌توان با راهکارهای طب سنتی از بروز عفونت‌های واژن پیشگیری کرد؟

ترشحات واژن: طبیعی یا غیرطبیعی؟

ترشحات واژن به‌طور طبیعی شامل باکتری‌های مفید است که به حفظ سلامت دستگاه تناسلی کمک می‌کنند. این ترشحات معمولاً بیرنگ یا شیری کم‌رنگ و بدون بو هستند و بسته به سیکل ماهیانه تغییر می‌کنند. اما وقتی مقدار ترشحات زیاد شده یا با بوی نامطبوع و تغییر رنگ همراه باشد، ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد.

عوامل ایجاد عفونت و ترشحات غیرطبیعی

1. عفونت قسمت تحتانی دستگاه تناسلی: شایع‌ترین علت ترشحات غیرطبیعی.
2. التهاب یا تحریک موضعی: ناشی از استفاده‌ی مکرر از محصولات شیمیایی مانند صابون‌های معطر.
3. تغییرات هورمونی: مانند دوران بارداری، یائسگی، یا مصرف قرص‌های ضدبارداری.
4. بهداشت نامناسب: عدم رعایت نظافت ناحیه تناسلی می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها ایجاد کند.
5. عادات غذایی: مصرف زیاد مواد غذایی سرد و رطوبتی.

نشانه‌های عفونت واژن

• بوی زننده: اگر ترشحات بوی نامطبوع داشته باشد، ممکن است نشانه عفونت باشد.
• تغییر رنگ: ترشحات غیرطبیعی ممکن است زرد، سبز، یا خاکستری باشد.
• خارش و سوزش: به‌خصوص هنگام تماس با ادرار.
• درد هنگام نزدیکی: یکی دیگر از علائم شایع عفونت واژن.
• التهاب و قرمزی: ممکن است در نواحی تناسلی مشاهده شود.

راهکارهای طب سنتی برای درمان عفونت واژن

۱. استفاده از گیاهان دارویی

• عرق بومادران: یک لیوان از این عرق گیاهی به همراه کمی عسل به‌صورت روزانه مصرف شود.
• دم‌نوش پونه و نعناع: برای کاهش التهاب و تقویت دستگاه تناسلی مفید است.

۲. روغن‌مالی و ماساژ

• روغن سیاهدانه و بادام تلخ: شب‌ها ناحیه شکم و زیر شکم را با این ترکیب روغن‌مالی کنید.

۳. تغییر سبک زندگی

• کاهش مصرف سردی‌جات: مانند لبنیات سرد و غذاهای خام.
• مصرف ارده با شیره انگور: این ترکیب هفته‌ای ۵ وعده توصیه می‌شود.

۴. رعایت بهداشت ناحیه تناسلی

• استفاده از لباس‌های نخی و قابل‌تنفس.
• تعویض مرتب لباس زیر.
• شست‌وشوی ناحیه با آب و نمک رقیق طبیعی.

پیشگیری از عفونت‌های واژن

• تقویت سیستم ایمنی: مصرف ترکیباتی مانند عسل و سیاهدانه به‌صورت روزانه.
• استفاده از شوینده‌های غیرشیمیایی: مانند شوینده‌های طبیعی بر پایه گیاهان دارویی.
• استحمام منظم و خشک نگه‌داشتن ناحیه تناسلی.

واژینیت چیست؟

واژینیت به عفونت دستگاه تناسلی زنان گفته می‌شود که در اثر عوامل باکتریایی یا دیگر عوامل بیماری‌زا ایجاد می‌شود.

پیشگیری از واژینیت:

1. استفاده از وسایل پیشگیری و حفاظتی توسط مرد هنگام مقاربت، برای جلوگیری از انتقال عفونت.
2. مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث رشد قارچ کاندیدا و ایجاد واژینیت شود.

راه‌های درمانی:

الف – درمان‌های اختصاصی:

• عفونت‌ها با داروهای مناسب درمان می‌شوند.
• در صورت بروز مقاومت میکروبی یا حساسیت به دارو، باید دارو قطع شود و جایگزین مناسب تجویز شود.

واژینیت ناشی از تریکوموناس واژینالیس:

این نوع عفونت توسط یک انگل میکروسکوپی ایجاد می‌شود که علائم آن غالباً بلافاصله پس از شروع خونریزی قاعدگی به اوج می‌رسند.

علائم:

• ترشحات کف‌آلود و فراوان.
• درد و تحریک موضعی.
• سوزش ادرار.
• مقاربت دردناک.
• خارش (شایع‌ترین علامت).
• ترشحات به رنگ سفید مایل به زرد تا سبز.

اقدامات اولیه:

• تست پاپ اسمیر (آزمایش ترشحات دهانه رحم) برای تأیید تشخیص.
• پس از تأیید تشخیص، درمان توسط پزشک یا ماما آغاز می‌شود.

درمان:

1. مترونیدازول: ۲۵۰ میلی‌گرم، سه بار در روز به مدت یک هفته.
2. درمان با دوز بالا:
   • به مدت ۳ تا ۵ روز.
   • تجویز همزمان مترونیدازول خوراکی و مهبلی یا تزریق وریدی مترونیدازول.
3. در صورت باقی ماندن علائم، مراجعه مجدد به پزشک توصیه می‌شود.

نکات مهم در درمان:

• تمامی شرکای جنسی حتی در صورت عدم وجود علامت، باید تحت درمان قرار گیرند.
• زنان ممکن است از شریک جنسی درمان‌نشده دوباره آلوده شوند.
• توصیه می‌شود تا پایان درمان و از بین رفتن علائم، از رابطه جنسی خودداری شود.

موارد خاص:

در سه ماهه اول بارداری:(توصیه و مشورت با پرشک)

• مصرف مترونیدازول توصیه نمی‌شود.
• می‌توان از کلوتریمازول موضعی استفاده کرد.

درمان در زنان غیر باردار:

• آزیترومایسین: ۱ گرم به صورت خوراکی در یک روز.
• داکسی‌سایکلین: ۱۰۰ میلی‌گرم، دو بار در روز به مدت ۷ روز.
• اریترومایسین اتیل‌ساکسینات: ۸۰۰ میلی‌گرم، چهار بار در روز به مدت ۷ روز.

واژینیت ناشی از کاندیدا آلبیکانس:

• توقف داروهای ضد بارداری: استفاده از کاندوم به‌جای داروهای ضد بارداری موقتاً توصیه می‌شود.
• درمان دارویی:
  • شیاف‌های واژینال: Clotrimazole به دوز ۱۰۰ میلی‌گرم یا
  • کرم‌های موضعی: Miconazole با غلظت ۲٪ هر شب پیش از خواب به مدت یک هفته استفاده شود.

واژینیت ناشی از کورینی‌باکتریوم واژینال و کلامیدیا:

• شیوع بیماری:
  • شایع‌ترین بیماری مقاربتی، به‌ویژه در زنان جوان‌تر از ۲۵ سال و زنان مجرد.
  • در زنانی که از روش‌های غیر سدی پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، شایع‌تر است.
• کلامیدیا:
  • یک انگل باکتریایی که با علائمی مانند لکه‌بینی بین قاعدگی و گاه بدون عفونت دستگاه تناسلی فوقانی بروز می‌کند.
• درمان:
  • آمپی‌سیلین: ۵۰۰ میلی‌گرم، ۴ بار در روز از راه دهان به مدت ۵ روز.
  • مترونیدازول: ۵۰۰ میلی‌گرم، ۲ بار در روز از راه دهان به مدت ۵ روز.

واژینیت آتروفیک یا Senile Vaginitis:

• درمان موضعی با هورمون:
  • شیاف واژینال حاوی ۰٫۵ میلی‌گرم دی‌اتیل استیل‌بسترول:
    • هر ۳ روز یک عدد به مدت ۳ هفته استفاده شود.
    • سپس یک هفته قطع و مجدداً این روند به‌صورت نامحدود ادامه پیدا کند.
  • کرم واژینال Dienestrol:
    • دو اپلیکاتور در روز به مدت ۳ هفته، همراه با یک هفته استراحت، به مدت نامحدود استفاده شود.

درمان‌های عمومی:

1. استفاده از تامپون داخلی:
   • کاهش رطوبت واژن و جلوگیری از خارش و بوی بد.
2. درمان همزمان زوجین:
   • برای عفونت‌های تریکومونا و کاندیدا، درمان همزمان زن و شوهر الزامی است.

درمان‌های موضعی:

• شستشو با آب‌نمک:
  • ۲ قاشق غذاخوری سرکه سفید در هر لیتر آب برای شستشوی ناحیه مفید است.
  • توجه: دوش‌های قلیایی استفاده نشود، زیرا PH واژن را افزایش داده و فلور طبیعی را مختل می‌کند.

نکات بهداشتی دستگاه تناسلی بانوان:

1. زدودن موهای زائد:
   • استفاده از موبرهای بهداشتی توصیه می‌شود؛ علاوه بر نظافت، موجب کاهش میکروب‌ها و باکتری‌های مرده می‌شود.
2. لباس زیر مناسب:
   • از لباس‌های زیر با جنس طبیعی استفاده کنید.
   • شورت‌های تمیز و خشک بپوشید و از مرطوب شدن آن جلوگیری کنید.
3. شستشوی منظم:
   • با دقت و آب گرم ناحیه تناسلی شسته شود.
4. عدم استفاده از مواد معطر:
   • این مواد باکتری‌های مفید را نابود کرده و مشکلات آتی ایجاد می‌کنند.
5. تعویض نوار بهداشتی:
   • در دوران قاعدگی هر ۳ تا ۶ ساعت یک‌بار نوار بهداشتی تعویض شود.
   • از نوار بهداشتی استاندارد استفاده کنید.

چه زمانی این افزایش ترشح طبیعی نیست؟

اگر افزایش ترشح باعث تغییر رنگ، بو، التهاب ناحیه تناسلی، خارش، سوزش شود، غیر طبیعی خواهد بود. به ویژه اینکه اگر بیمار در زمان عادت ماهیانه نباشد ولیکن ترشح خونی داشته باشد، حتماً باید به پزشک مراجعه کند.

چه چیز باعث این تغییرات می‌شود؟

هر عاملی که تغییر در محیط طبیعی واژن بدهد، و به عبارتی PH آن را تغییر دهد، سبب افزایش ترشح غیر طبیعی از واژن می‌شود، مانند: استفاده از بعضی صابون‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، بیماری قند، حاملگی، عفونت‌ها، و یا حتی پاک کردن مجرای تناسلی توسط اسپری‌های مخصوص ناحیه تناسلی و یا Vaginal Douching می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند.

چگونه Vaginal Douching سبب عفونت می‌شود؟

بسیاری از بانوان فکر می‌کنند این روش بسیار خوبی برای پاکیزگی واژن است. اگر چنانچه احساس بو در ناحیه تناسلی می‌کنید، این بو معمولاً از قسمت خارجی دستگاه تناسلی است و شما می‌توانید با آب و صابون قسمت خارجی دستگاه تناسلی را تمیز نگاه دارید. همان حمام روزانه برای این پاکیزگی کافی است.

در حالی که با گرفتن دوش واژینال و استفاده از مواد شیمیایی، محیط طبیعی واژن به هم می‌ریزد که این خود سبب عفونت می‌شود. از طرفی دیگر، با Vaginal Douching (شستشوی واژن)، باکتری‌های موجود در واژن به قسمت دهانه رحم و خود رحم منتقل می‌شوند که این خود سبب عفونت در این نواحی خواهد شد.

چه عوامل دیگری سبب افزایش ترشح واژن می‌شوند؟

افزایش ترشح واژن به گونه غیر طبیعی به دلایل گوناگون خواهد بود که به طور کلی به نام Vaginitis نامیده می‌شوند.

۱. عفونت‌های قارچی واژن

در واژن زنان قارچ به مقدار کم به طور طبیعی زندگی می‌کند، محیط اسیدی واژن مانع از رشد این قارچ‌ها می‌شود. حال اگر به دلیلی از اسیدی بودن محیط واژن کاسته شود، قارچ‌ها رشد بیشتر خواهند کرد و سبب عفونت قارچی در واژن می‌شوند. عواملی مانند حاملگی، بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف قرص‌های جلوگیری از حاملگی، بیماری قند، استفاده از کورتون، زمان سیکل ماهیانه، روابط جنسی و غیره از عواملی هستند که باعث تغییر محیط طبیعی واژن و افزایش رشد قارچ‌ها و در نتیجه ایجاد عفونت می‌شوند.

علائم عفونت قارچی چیست؟

این بیماری شایع است. بیمار احساس ناراحتی در ناحیه تناسلی دارد که به صورت سوزش، خارش در دهانه واژن و در قسمت خارجی ناحیه تناسلی احساس می‌شود. ترشحات واژن به رنگ سفید و بسیار غلیظ می‌شود که می‌توان آن را به شکل تکه‌های ریز پنیر مانند دید. بیمار احساس سوزش در زمان نزدیکی دارد و همچنین احساس تورم در قسمت خارجی دستگاه تناسلی می‌کند. اگر مکرراً یا به گونه‌ای شدید مبتلا شوید که گاهی درمان به نتیجه نمی‌رسد، باید از نظر سایر بیماری‌های سیستمیک، به ویژه بیماری قند بررسی شوید.

چگونه درمان می‌شود؟

درمان این بیماری بسیار ساده است و معمولاً با استفاده از کرم‌های موضعی ضد قارچ مخصوص دستگاه تناسلی بانوان و یا گاهی با خوردن دارو درمان پذیر است. گاهی داروهایی که احتیاج به نسخه پزشک ندارند، این بیماری را به راحتی درمان می‌کنند. اما چنانچه حامله هستید یا مکرراً دچار این بیماری می‌شوید، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی را جویا شوید.

چگونه از ابتلا مکرر به این بیماری پیشگیری کنیم؟

به نکات زیر توجه داشته باشید:

• شورت‌های کتانی استفاده کنید.
• از پوشیدن شورت‌های پلاستیکی و یا بسیار تنگ و چسبان خودداری کنید.
• از کاغذهای توالت حاوی مواد معطر و رنگی، Tampon، Pad های معطر و Bubble Bath پرهیز کنید.
• اگر باز هم گرفتار عفونت مکرر قارچی واژن شدید، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است علت بیماری‌های سیستمیک بدن باشد و پزشک شما نیاز باشد درمان‌هایی را برای جلوگیری از تکرار عفونت تجویز کند.

آیا همسر باید درمان شود؟

در این عفونت، همسر شما احتیاج به درمان ندارد و این بیماری اکثراً او را گرفتار نخواهد کرد مگر اینکه همسر شما مشکل دیگری از نظر بیماری سیستمیک داشته باشد.

۲. عفونت‌های میکروبی واژن

این عفونت Bacterial Vaginitis خوانده می‌شود. محیط واژن حاوی نوعی باکتری خوب است و همچنین باکتری‌های آناکروب. گاهی بدون دلیل خاص این نوع باکتری‌ها بیش از اندازه رشد کرده و سبب بیماری می‌شوند.

علائم عفونت‌های میکروبی واژن چیست؟

بیمار ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد، گاهی این بیماری سبب افزایش ترشح واژن می‌شود که اکثراً آبکی است. رنگ آن ممکن است زرد و گاهی بودار شود که به اصطلاح Fishy Smell خوانده می‌شود. گاهی بیمار احساس سوزش و خارش دارد.

عفونت‌های میکروبی واژن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ترشح شما را در مطب آزمایش می‌کند و بلافاصله تشخیص خواهد داد.

آیا این نوع عفونت از طریق نزدیکی منتقل می‌شود؟

اگرچه این بیماری در بانوانی که فعالیت جنسی دارند بیشتر دیده می‌شود، ولی ارتباطی به نزدیکی ندارد و یار مقابل هم احتیاج به درمان ندارد، مگر اینکه بیمار مکرراً گرفتار این بیماری شود.

عفونت‌های میکروبی واژن چگونه درمان می‌شود؟

این بیماری نیاز به درمان دارد زیرا در صورت عدم درمان، عفونت به سمت دهانه رحم، رحم و لوله‌ها می‌رود و مشکلات جدی‌تری به وجود می‌آورد. این بیماری می‌تواند به طور موضعی یا خوراکی درمان شود، ولی درمان آن حتماً نیاز به مراجعه به پزشک و نسخه پزشک دارد.

نکاتی که برای پیشگیری از عفونت واژن باید رعایت شود:

1. هرگز از Vaginal Douch استفاده نکنید.
2. از مواد عطری، اسپری عطری، Tampons و Pad‌های معطر در زمان خونریزی ماهیانه پرهیز کنید.
3. همیشه شورت‌های کتانی که زیاد تنگ نباشند، بپوشید.
4. همیشه ناحیه تناسلی و مقعد را از جلو به عقب پاک کنید.
5. گاهی این خارش و سوزش در ناحیه تناسلی ممکن است به دلیل آلرژی به مواد پاک‌کننده باشد. در این صورت بهتر است پودر لباس‌شویی و کاغذ یا مایع نرم‌کننده پارچه را تغییر دهید.
6. کاندوم‌ها یا دیافراگم‌ها ممکن است سبب حساسیت و خارش شوند، در این صورت بهتر است روش‌های پیشگیری دیگری را امتحان کنید.
7. پس از دوش گرفتن، ناحیه خارجی تناسلی را با حوله خشک کنید.