فواید و مضرات گیاه اشق: طبع و خواص درمانی آن در طب سنتی

کندل، وشا و اشه اشک از نام‌های دیگر گیاه دارویی اشق است. طبیعت این گیاه در درجه سوم گرم و خشک است. اشق گیاهی است که تا ارتفاع ۳ متر رشد می‌کند و دارای ساقه‌های کلفت، برگ‌های بزرگ و ساقه‌های گل‌دار متراکم و گل‌های سفید و کوچک چتری است.

میوه خشک و کوچک این گیاه در مرحله بلوغ به دو نیمه قابل تقسیم است. این گیاه یک بار میوه می‌دهد و پس از آن از بین می‌رود. صمغ این گیاه که از ساقه‌ها و دم‌برگ‌ها در اثر نیش حشرات یا بریدگی ایجاد می‌شود، در مجاورت هوا خشک شده و پس از جمع آوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین نوع صمغ، آن‌هایی هستند که به صورت کریستال‌های صمغی کوچک به رنگ زرد کمرنگ هستند.

این گیاه یک دارو در طب سنتی است که برای درمان انواع متفاوتی از ناراحتی، در مناطقی چون آفریقا عربستان و غرب آسیا استفاده می‌گردد.

اشق چیست

اشق یک گیاه چند ساله خوشه ای است که به طور معمول حدود ۲ و نیم یا ۳ متر (۸ یا ۹ فوت) بلند می شود. این گیاه در مناطق بیابانی و مناطق سنگی خشک رشد می کند. این گیاه دارای برگهای سه شاخه ای است که متناوب هستند. برگچه های بیضوی دمبرگ هستند. این گیاه چترهای مرکب از گل های پنج ستاره ای سفید تولید می کند.

تمام ساقه آن با آب شیری رنگی پر شده است، که بر روی برشی که در هر قسمت ایجاد می شود، تراوش می کند که به صورت بلوک فشرده می شود و سپس پودر می شود. این آب میوه به سرعت سفت می‌شود و به شکل قطره‌های گرد در می‌آید و آشق تجاری را تشکیل می‌دهد. “Lump ammoniacum”، شکل دیگر این ماده، شامل تجمعات اشق است که غالباً قطعات خود گیاه و همچنین سایر اجسام خارجی را در خود جای می دهد.

گیاه اشق بوی ضعیفی دارد و بوی نامطبوع دارد که با گرم شدن مشخص تر می شود. از بیرون، ظاهری زرد متمایل به قرمز دارد و هنگامی که پارگی ها یا توده ها تازه شکسته می شوند، درخشندگی مومی شکل از خود نشان می دهند. عمدتاً در ایران مرکزی جمع آوری می شود و از راه بمبئی به بازار اروپا می آید. در آسم و سرماخوردگی مزمن مفید است، اما هیچ مزیتی نسبت به تعدادی دیگر از مواد با خواص ثابت و فعال تر ندارد.

خواص گیاه دارویی اشق:

اشق یک داروی گیاهی خلط آور ( اکسپکتورانت)، ضد تشنج و مرق است که عمدتا برای درمان التهاب برونشیتی، ناراحتی‌های تنفسی و اختلالات قاعدگی استفاده می‌شود.
این دارو برای درمان سرفه‌های خشک مزمن و طولانی مدت بسیار موثر است.
گاهی اوقات این گیاه به همراه دیگر گیاهان برای درمان آرتروز و تورم مفاصل استفاده می‌شود.
این دارو دارای خاصیت سقط جنین است. در متون عربی قدیمی به کاربرد این دارو به همین منظور اشاراتی شده است.
تنتورهای قوی این گیاه در عطرسازی به کار می‌رود.
این گیاه همچنین ضد بلغم است.
در زیاد کردن ادرار، دفع انگل و باز کردن عرق موثر است.
همچنین از آن در مواردی مانند: سیاتیک، شب ادراری، کمر درد، عدم امکان دفع ادرار، تصلب شرایین، استسقا، سنگ مجاری ادرار، تنگی نفس، سوزش ادرار و التیام زخم ها استفاده می‌شود.

موارد منع مصرف اشق:

زنان باردار مجاز به مصرف اشق نیستند زیرا موجب سقط جنین می‌شود.
زیاده‌روی در مصرف اشق موجب ناراحتی کلیه و همچنین معده می‌شود.
افرادی که در ادراشان خون دیده می‌شود، باید در مصرف اشق احتیاط نمایند.

شیوه استفاده:

صمغ پودر شده را در صورت مصرف به صورت دهانی باید در دزهای ۳/۰ تا ۱ پرم و برای سه بار در روز مصرف نمود. در مورد استفاده از تنتور هم دز مناسب شبیه به مصرف دهانی است.