نسخه گیاهی درمان زردی نوزاد در طب سنتی

سوالات قبل از مطالعه:

1. آیا زردی نوزاد همیشه خطرناک است؟
2. چه چیزهایی باعث ایجاد زردی در نوزادان میشه؟
3. آیا درمان زردی نوزاد به روش‌های طبیعی موثره؟
4. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

زردی نوزادان؛ بیماری یا فقط یک علامت؟

وقتی که نوزادی به دنیا می‌آید و پوستش شروع به زرد شدن می‌کند، خیلی‌ها نگران می‌شوند و فکر می‌کنند مشکلی جدی پیش آمده است. اما زردی نوزادان، اغلب نشانه‌ای طبیعی از فرآیندهای بدنی است. زرد شدن پوست نوزاد به دلیل رسوب یک ماده به نام بیلی روبین در پوست اتفاق می‌افتد.

علت ایجاد زردی در نوزادان

در نوزادان، بیلی روبین به دلیل تخریب گلبول‌های قرمز در بدن ایجاد می‌شود. در حالی که کبد نوزاد هنوز تکامل پیدا نکرده، نمی‌تواند به سرعت این ماده دفع کند، به همین دلیل سطح بیلی روبین در خون بالا می‌رود و زردی به وجود می‌آید.

زردی طبیعی و زردی خطرناک

در بیشتر موارد، زردی نوزاد طبیعی است و با گذشت زمان و رشد کبد نوزاد، بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد، اگر بیلی روبین زیاد شود یا درمان دیر انجام شود، ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. بنابراین شناخت تفاوت بین زردی طبیعی و خطرناک خیلی مهم است.

درمان زردی نوزادان در طب سنتی

در طب سنتی برای درمان زردی نوزادان روش‌های طبیعی و بی‌خطر زیادی وجود دارد که می‌توانند به کاهش سطح بیلی روبین و بهبود وضعیت نوزاد کمک کنند. این روش‌ها شامل استفاده از دمنوش‌های گیاهی، نور درمانی طبیعی و ماساژ مناسب است.

دمنوش‌های گیاهی برای درمان زردی نوزاد

یکی از راه‌های موثر در طب سنتی، استفاده از دمنوش‌های گیاهی است. گیاهانی مثل چای سبز و گل گاوزبان می‌توانند به دفع بیلی روبین کمک کنند. البته توجه داشته باشید که باید دمنوش‌ها با دقت و طبق نظر پزشک برای نوزاد استفاده شوند.

نور درمانی طبیعی

برای درمان طبیعی زردی نوزاد، قرار دادن نوزاد در معرض نور طبیعی خورشید یکی از روش‌های مؤثر است. نور خورشید باعث کاهش سطح بیلی روبین می‌شود.

ماساژ مناسب

ماساژ ملایم با روغن‌های گیاهی مثل روغن کنجد یا زیتون می‌تواند کمک کند تا خون‌رسانی به پوست نوزاد بهتر شود و سطح بیلی روبین پایین بیاید.

شیوع و علل زردی نوزادان

حدود ۶۰ درصد از نوزادان طبیعی و تا ۸۰ درصد از نوزادان نارس به درجات مختلفی دچار زردی می‌شوند. این آمار بالا نشان‌دهنده این است که زردی، بیشتر از آن که یک بیماری باشد، یک وضعیت طبیعی و گذرا در نوزادان است. زردی معمولاً از روز دوم تولد شروع می‌شود و در یک هفته اول، پوست نوزاد به حالت طبیعی برمی‌گردد. در نوزادان نارس، این زردی ممکن است دیرتر شروع و طولانی‌تر ادامه یابد.

چرا شیوع زردی بیشتر شده است؟

به نظر می‌رسد این روزها اکثر نوزادان دچار درجاتی از زردی می‌شوند. دلایل احتمالی شامل:

1. ضعف کبد نوزادان نسبت به نسل‌های قبل.
2. مصرف داروها و غذاهای ناسالم در دوران بارداری.
3. اثرات منفی زایمان سزارین.
4. واکسن هپاتیت که به نوزاد در بدو تولد تزریق می‌شود.

چگونه متوجه شویم که کودکمان زردی دارد؟

زردی ابتدا از صورت و چشم‌ها شروع می‌شود و با افزایش شدت، به قفسه سینه، شکم و دست و پاها سرایت می‌کند. در صورتی که فقط صورت و چشم‌ها زرد باشند، معمولاً نیاز به نگرانی نیست. اما اگر زردی به سایر قسمت‌های بدن رسید، باید درمان را جدی‌تر گرفت.

برای تشخیص زردی می‌توانید فشار ملایمی به سینه نوزاد وارد کنید و پس از برداشتن دست، اگر رنگ زرد بر روی پوست مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.

نکات مهم در تشخیص و ارزیابی زردی

1. ارزیابی زردی باید توسط فردی ثابت از اعضای خانواده انجام شود که از نوزاد ترس ندارد.
2. ارزیابی باید در نور طبیعی انجام شود و از نور مصنوعی خودداری کرد.
3. ارزیابی باید با فواصل زمانی مناسب صورت گیرد تا از ایجاد اضطراب بی‌مورد جلوگیری شود.

زردی در طب سنتی

در طب سنتی ایران، زردی به عنوان افزایش صفرا در بدن شناخته می‌شود. صفرا یکی از اخلاط بدن است که طبع گرم و خشک (معادل آتش) دارد. از این رو، درمان‌ها در طب سنتی برای زردی نوزادان بر اساس تعادل این خلط در بدن ارائه می‌شود.

درمان زردی نوزادان

در اکثر موارد، زردی نوزادان یک وضعیت گذرا است که بدون نیاز به مداخله پزشکی، بهبود می‌یابد. با این حال، برای اطمینان خاطر، باید به پزشک مراجعه کرده و اقدامات تشخیصی لازم انجام شود.

در طبّ سنّتی، درمان زردی نه تنها شامل تغییرات غذایی و دارویی است، بلکه روش‌های خاصی مانند حجامت و درمان‌های تکمیلی نیز مطرح هستند که در این قسمت به تفصیل در مورد آن‌ها توضیح داده خواهد شد:

۴- حجامت، درمانی قاطع و مؤثّر

حجامت نوزاد از بهترین، سریع‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی زردی است که به طور معمول، هیچ‌گونه عارضه‌ای در پی ندارد. حجامت نوزاد به این صورت انجام می‌شود که بر روی لبه بیرونی لاله گوش و نیز پوست پشت گوش نوزاد، خراش‌های ظریفی وارد می‌شود. ایجاد یکی دو خراش ظریف در منطقه حجامت عام (بین دو کتف) نوزاد می‌تواند این حجامت را قوی‌تر کند.

تذکر: در این حجامت نباید اقدام به بادکش‌گذاری و ساکشن کرد.

متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها با شنیدن کلمه حجامت دچار نگرانی می‌شوند تا جایی که اغلب مجبور می‌شویم به جای این کلمه از عبارت «خراش دادن یا چند قطره خون گرفتن» استفاده کنیم؛ اما مطمئن باشید که حجامت نوزاد کاری است بسیار ساده؛ حتی بسیار ساده‌تر از یک بار خون‌گیری از نوزاد برای اقدامات تشخیصی و درمانی. برای اطمینان بیشتر به این نکات توجه کنید:

۱- مجموع خون خارج‌شده از بدن نوزاد در این روش بیش از چند قطره نیست – یعنی بسیار کمتر از یک بار خون‌گیری برای اقدامات تشخیصی و یا درمانی در طبّ کلاسیک – و لذا از این بابت مشکلی به وجود نمی‌آید.

۲- درد حجامت، فوق‌العاده کم است؛ به نحوی که نوزاد پس از چند ثانیه آرام می‌گیرد. نوزادان خوش‌خواب، گاهی به هنگام انجام حجامت حتی از خواب هم بیدار نمی‌شوند.

۳- اگر پزشک مجرب فرزند شما را حجامت کند تقریباً محال است که جای خراش‌ها روی پوست زیبا و ظریف او باقی بماند.

کاهش زردی نوزاد، معمولاً بلافاصله پس از حجامت شروع می‌شود و اغلب پس از یک ساعت، نتیجه آن در آزمایش قابل مشاهده است. بسیار کم پیش می‌آید که پس از انجام حجامت باز هم زردی نوزاد کم نشود؛ اما به هر حال ما، اقدامات درمانی غیر از حجامت را نیز – که شرح آن گذشت – به همه توصیه می‌کنیم.

زردی ناشی از شیر مادر

زردی در برخی نوزادان ممکن است بر اثر استفاده از شیر مادر باشد. دو گروه از نوزادان هستند که با خوردن شیر مادر به زردی مبتلا می‌شوند:

۱- گروه اول، بیشتر نوزادان مادرانی هستند که به طریق سزارین وضع حمل کرده‌اند و زردی به دلیل کم بودن شیر مادر و در روزهای اول تولد ایجاد می‌شود. در این حالت چنانچه تغذیه با شیر مادر استمرار داشته باشد، رفته‌رفته شیر مادر بیشتر و کمبود کالری نوزاد جبران می‌شود و همچنین حرکات روده او بهتر شده و زردی از بین می‌رود. در این نوزادان، مصرف شیرخشت و ترنجبین و به ویژه ترنجبین بسیار مطلوب است؛ چرا که ترنجبین ارزش غذایی بسیار بالایی دارد و می‌تواند به طور موقّت کمبود شیر را برای نوزاد جبران کند، از سوی دیگر خاصیت ملیّنی ترنجبین، باعث کارکرد بهتر روده‌ها و دفع بیشتر صفرا می‌شود.

۲- نوع دوم زردی ناشی از شیر مادر، معمولاً از هفته دوم تولد آغاز می‌شود. این زردی ممکن است ناشی از موادی باشد که در شیر وجود دارند و باعث غیرفعال کردن آنزیم‌های کبدی و روده‌ای نوزاد می‌شوند که این موضوع بازجذب مواد صفراوی به داخل بدن را در پی دارد. در واقع این مشکل به خاطر رشد ناکافی روده و کبد نوزاد رخ می‌دهد. در این مورد هم پزشکان توصیه می‌کنند که تغذیه نوزاد با شیر مادر را ادامه دهید و چنانچه زردی شدید شد، حداکثر ۴۸ ساعت شیر مادر را قطع کرده از شیر خشک یا شیر دوشیده‌شده برای تغذیه کودک استفاده شود. البته پس از رفع زردی، مجدداً باید تغذیه با شیر مادر را از سر گرفت.

زردی‌های غیرطبیعی

بعضی موارد زردی هستند که می‌توانند غیرطبیعی باشند و لذا نیاز به پیگیری دارند؛ از جمله این موارد که برای خانواده‌ها قابل تشخیص هستند عبارتند از:

• زردی که همان روز اول تولد ظاهر شود.
• زردی که پس از هفته دوم تولد شروع شود.
• زردی که پس از دو هفته ادامه داشته باشد. (البته به جز نوزادان نارس که ممکن است به طور طبیعی تا دو ماه زردی خفیفی داشته باشند.)
• هر گونه نشانه‌ای دالّ بر بیماری و ضعف نوزاد، کاهش قدرت گرفتن پستان مادر، کم شدن اشتهای او و مواردی از این دست.

لامپ مهتابی و زردی

از سال‌ها پیش شنیده‌ایم که اگر کودکی دچار زردی شد، با قرار دادن او زیر نور لامپ‌های فلورسنت (مهتابی) می‌توان او را درمان کرد. درست است که نور درمانی یکی از راه‌های درمانی زردی در نوزادان محسوب می‌شود، ولی استفاده از نور مهتابی اساس علمی نداشته و تأثیر چندانی در درمان زردی ندارد بلکه نور فلورسنتی که به عنوان درمان این بیماری استفاده می‌شود، طول موج‌های خاصی دارد که لامپ‌های مهتابی این طول موج و قدرت درمانی را ندارند.

نور درمانی که در مراکز درمانی انجام می‌شود، تأثیر بیشتری در درمان زردی دارد و معمولاً شامل نور آبی مخصوص است که برای درمان زردی طراحی شده است. این نوع نور با کمک به شکستن بیلی‌روبین در خون، کمک به کاهش زردی نوزاد می‌کند.

نتیجه‌گیری

درمان زردی نوزاد به روش‌های طب سنتی، با رعایت اصول ویژه‌ای می‌تواند به سرعت و به طور مؤثر به بهبود وضعیت نوزاد کمک کند. از آنجا که زردی یک مشکل شایع در نوزادان است، مراقبت‌های صحیح از مادر و کودک و بهره‌گیری از داروهای گیاهی و روش‌های درمانی سنتی می‌تواند باعث پیشگیری از مشکلات جدی و بهبود سریع‌تر نوزاد شود. حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید تا بهترین درمان را برای نوزاد خود انتخاب کنید و به سلامت او کمک کنید.