مسهل ها و ملین ها بر مبنای طب سنتی

منضج سودا و منضج بلغم و منضج صفرا و مسهل ها و ملین ها

مُنضج:

منضج، دارویی است برای پختن و به قوام آوردن خلط،و جهت آماده ساختن آن ( خلط رسوب کرده) برای تخلیه ، که بوسیله داروهای ملین یا مسهل بکار می‌رود

به زبان ساده تر ، منضج : هر انچه که خلط غالب را آماده ی دفع کند.

عمل نضج ، به قوام آوردن اخلاط است.

یعنی هر چه خلط غلیظ است (مانند: بلغم و سودای غلیظ) را رقیق کرده و هر چه خلط رقیق است (مانند: صفرا و بلغم آبی، را غلیظ‌ تر نموده و به غلظتی که مناسب اسهال آن است برساند

خلط‌ ها و عمل نُضج:

خلط دَم نیاز به نضج ندارد، و فقط وقتی که خون ، همراه خلط ‌های دیگری باشد، باید آن خلط‌ ها را به پختگی و نضج برساند

صفرا در سه روز به پختگی می‌ رسد.

بلغم در نه روز

سودای خالص در پانزده روز

منضج مثل: شربت مصفا ، شربت اخلاط ثلاثه ، سکنجبین

مثالی ساده بزنم:

اگر قابلمه غذا سوخته باشد، هر کاری بکنید ، نمی توانید در همان لحظات اول آن را تمیز بشویید.

ولی اگر کمی آب در آن بریزید و بگذارید شب تا صبح بماند، صبح می بینید که سوختگی ها خودشون رها شده و با شستن معمولی، پاک میشوند.

منضج ها در بدن همین کار رو می کنند.

اخلاط رسوب شده را حل کرده و آماده بیرون کردن از بدن، به وسیله مسهل ها می نمایند.

پس اول باید منضج مصرف کنیم ، بعد ملین یا مسهل

منضج صفرا:

کاسنى ، گل نیلوفر، آلوچه خشکه ، ریشه شیرین بیان ، گل ختمى ، گل بنفشه ، عناب تمرهندى ، به دانه ، تخم کشوث ، گل حلوا (بستان افرزو)، اسپرزه ، شربت نارنج ، شربت به ، شربت توت سیاه

منضج بلغم

پر سیاوشان، مویز، انجیر، اسطخودوس ، گل سرخ، تخم کتان، افتیمون، زنجبیل، تخم شنبلیله، رازیانه، دارچین، گل گاوزبان، شیرین بیان، زعفران، تخم کرفس

منضج سودا

بادرنجبویه ، گاوزبان ، سه_پستان ،بسفایج ، قرنفل ، ریشه_کاسنى ، ریشه_بادیان ، شاهتره ، ریشه_شیرین_بیان ، انجیر،کشمش ، اسطوخدوس ، افتیمون ، لعاب_تخم_مرو، زرشک ، ریشه_خطمى و شربت_بنفشه

ملین :

دارویی است که مختصر نرمی به روده ها داده و موادی که قبلا توسط منضج ، کنده شده را، به بیرون هدایت می کند ملین نام دارد

ملیّن‌های قندی: شکر_تیغال، بیدخشت، شیرخشت، گزانگبین، گز_علفی، ترنجبین و شکر_سرخ.

ملیّن‌های روغنی: کرچک، زیتون، بادام_شیرین، کتان، نارگیل،

ملیّن‌های لعاب‌دار: پنیرک، ختمی، قدومه

مسهل :

از ملین قوی تر بوده و اخلاطی که توسط منضج ، رها شده اند را به بیرون می راند.

بدیهی است که دفع توسط مسهل ممکن است کمی با دل پیچه همراه باشد، که طبیعی است.

از خواص مسهل، دور کردن حجم خون از اطراف گوارش شخص می باشد.

گیاهان مسهل

مسهل‌ها عموماً قوی‌تر از ملیّن‌ها هستند. ملیّن‌ها در غلظتِ بالا می‌توانند به‌عنوان مسهل به‌کار برده شوند.

مسهل‌ها مانند : صبر_زرد، سنا، فلوس و حنظل

مسهل برای سرد_مزاجها :

افتیمون و کمی عسل ، و کمتر از عسل نمک

مسهل معروف ایارج_فیقرا:

در کتاب_قانون گفته شده : مصطکی، دارچین، زعفران، اسارون، سنبل‌الطیب، حب‌بلسان، عودبلسان، سلیخه_برابر،

مواد را جداگانه نرم کنید و دو برابر مجموع آنها صبر زرد پودر شده، همه را در یک‌جا مخلوط نموده همراه آب عسل (واسه صفرا) ویا دم کرده ی افتیمون (سرد مزاجها) روزی ۲بار هر بار یک قاشق مربا خوری.

نکته مهم

مسهل نباید قبل خواب مصرف شود

در صورت انسداد رودهIBS هم مصرف نشود

اگر سر درد دارید مسهل نخورید

سئوالات عمومی:

1. مسهل‌ها و ملین‌ها چه تفاوتی دارند؟
   • مسهل‌ها معمولاً به سرعت موجب تخلیه روده‌ها و تسهیل اجابت مزاج می‌شوند. در حالی که ملین‌ها اثرات ملایم‌تری دارند و به تدریج کمک به نرم‌تر شدن مدفوع و تسهیل دفع می‌کنند.
2. آیا استفاده از ملین‌ها برای کودکان خطرناک است؟
   • مصرف ملین‌ها برای کودکان می‌تواند تحت نظارت پزشک مفید باشد، اما استفاده طولانی‌مدت و بدون تجویز پزشک ممکن است به اختلالات گوارشی منجر شود. از درمان‌های طبیعی مانند دمنوش‌های گیاهی با طبع ملایم‌تر می‌توان استفاده کرد.
3. آیا مصرف مسهل‌ها برای زنان باردار بی‌خطر است؟
   • در دوران بارداری، بهتر است از مصرف مسهل‌ها خودداری کنید مگر اینکه پزشک تجویز کند. برخی گیاهان دارویی مانند سنبل‌الطیب یا خاکشیر می‌توانند برای درمان یبوست ملایم‌تر و ایمن‌تر باشند.
4. چه غذاهایی به عنوان ملین طبیعی در طب سنتی توصیه می‌شوند؟
   • در طب سنتی، غذاهایی مانند آلو بخارا، انجیر، گلابی، و خرما به عنوان ملین طبیعی شناخته شده‌اند که می‌توانند به بهبود عملکرد گوارش و پیشگیری از یبوست کمک کنند.

سئوالات تخصصی:

1. چه گیاهانی برای درمان یبوست در سالمندان مناسب هستند؟
   • سالمندان معمولاً به دلیل کاهش تحرک و تغییرات هورمونی دچار یبوست می‌شوند. گیاهانی مانند خاکشیر، سنبل‌الطیب، و گل‌گاوزبان می‌توانند در بهبود این مشکل مؤثر باشند. این گیاهان به عنوان ملین‌های طبیعی، به آرامی روده‌ها را تحریک کرده و باعث تخلیه مدفوع می‌شوند.
2. آیا مصرف مسهل‌ها در دوران بارداری توصیه می‌شود؟
   • در دوران بارداری، بیشتر گیاهان دارویی که به عنوان مسهل شناخته می‌شوند، باید با احتیاط مصرف شوند. گیاهانی مانند زنجبیل و تره‌تازه که به آرامی اثر می‌کنند، می‌توانند برای یبوست در دوران بارداری مفید باشند، اما همیشه بهتر است قبل از استفاده از هر داروی گیاهی با پزشک مشورت شود.
3. چه گیاهانی برای درمان یبوست در کودکان مناسب هستند؟
   • کودکان به ویژه در سنین پایین ممکن است دچار یبوست شوند. گیاهانی مانند گشنیز، گل‌گاوزبان و خاکشیر به دلیل اثرات ملایم و بی‌خطر برای کودکان، می‌توانند به عنوان درمان‌های طبیعی مورد استفاده قرار گیرند.
4. آیا استفاده از مسهل‌ها برای درمان یبوست دائمی مؤثر است؟
   • در طب سنتی، استفاده مداوم از مسهل‌ها توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است به روده‌ها وابستگی ایجاد کند. به جای استفاده طولانی‌مدت از مسهل‌ها، توصیه می‌شود از غذاهای فیبردار، نوشیدن آب کافی، و گیاهان ملین استفاده شود.