خردو، طالب الخبز، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه نامهای دیگر زنیان است که طبیعتی گرم و خشک دارد.
گیاهی است علفی، بوتهای و یک ساله که ارتفاع آن تا ۹۰ سانتیمتر میرسد.
برگها دارای بریدگی و تقسیمات زیادی هستند؛ به طوری که بسیار ظریف و نازک هستند.
گلها کوچک و سفید رنگ و به صورت چتر مرکب بر روی سرشاخهها قرار دارند. اشعههای چتر گلها تقریبا مساوی و کوتاه و در محل اتصال به هم دارای براکتههایی هستند.
قسمت مورد استفادهی گیاه، میوههای آن است. این میوهها کوچک، بیضی شکل و به رنگ زرد مایل به قهوهای بوده و دارای اسانس با بوی نافذ و مشابه آویشن هستند. بر روی میوهها پنج خط طولی نازک وجود دارد که روشنتر از رنگ میوه هستند.
به صورت خودرو در نواحی شرقی هندوستان، ایران و مصر میروید و در همین نواحی و بسیاری از نقاط با آب و هوای مشابه کشت میشود.
خواص و فواید زنیان در طب سنتی:
ضد نفخ
ضد انگل و قارچ
باد شکن
ضد ترشی معده
ضد تهوع
خلط آور و تقویت معده
مقوی قوای جنسی
هضم غذا
سوء هاضمه
رفع گرفتگی گوش
مفید برای ترک اعتیاد مواد مخدر
ضد تشنج
سکسکه
مفید برای بیماریهای عصبی
برای دفع سنگهای ادراری و مشکلات قاعدگی دیر باز شدن قاعدگی یا قاعده نشدن به موقع مخصوصا در سرد مزاجان نیز مفید است.
عرق زنیان یکی از عرقیات گرم و موثر در هضم غذاست. بنابراین با هضم بهتر غذا، مانع از انباشته شدن چربی در بدن میگردد.
عرق زنیان معمولاً برای گرفتگی عضلانیای که ناشی از سردی و حتی درجات خفیفی از حالت شبه فلج توصیه شده است و برای بعضی از لرزشهای بدن که طبیعتاً ناشی از سردی باشد استفاده میشود.
عرق زنیان دلدردهای ناشی از غذاهای سرد را درمان میکند. دل درد نشانهای ازضعف معده در هضم غذاهای طبع سرد است، برای رفع این مشکل به مدت ۲ هفته پس از هر غذا نصف استکان عرق زنیان میل کنید. زنیان برای رفع انگل معده نیز مفید است.
موارد منع مصرف زنیان:
بخاطر گرمیای که دارد طبیعتاً افراد با مزاج گرم سعی کنند استفاده زیاد نداشته باشند و یا اگر استفاده میکنند، به عنوان مصلح آن، از کمی سنکجبین استفاده کنند.
شیوه استفاده از زنیان:
دمنوش زنیان: دو تا چهار گرم از گیاه زنیان را در آب جوش دم کرده، روزی سه بار نیم فنجان مصرف شود.
پودر زنیان: میتوان روزانه سه تا چهار گرم پودر دانهها را به شک های مختلف یا همراه با غذا مصرف کرد. باوجود این که دانهها ریز هستند، برای اثربخشی بیشتر لازم است پودر شوند تا مواد آنها در بدن بهتر استخراج شود.
عصاره خشک: عصاره خشک دانههای زنیان را میتوان روزانه ۱۲۵ میلیگرم مصرف کرد.
عصاره مایع یا تنتورزنیان: از عصاره مایع زنیان می توان روزانه تا شش میلی گرم مصرف کرد.
عرق زنیان: بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب نصف استکان همراه با نصف استکان آب مصرف شود تا هضم غذا را آسان و از نفخ و ترشی معده جلوگیری کند